مروری بر مزایا ، معایب و بررسی بسترهای بانکداری الکترونیک

فائزه پرندوش

parandoosh@pnu.ac.ir

چکیده

با توجه به رشد روز افزون شبکه اینترنت و قابل دسترسی بودن برای همگان تجارت الکترونیک در کشور رو به رشد می باشد . این مسئله باعث ایجاد تغییرات عمده‌ای در شکل پول و سیستم‌های انتقال منابع در عرصه بانکداری گردیده است .شیوه عرضه خدمات در بانکها متحول شده و این تحولات زمینه پدیده‌هایی مانند: Mobile Banking  ، Internet Banking، Cyber Banking و ... گردیده است. در این مقاله بر آن شدیم تا ضمن بررسی مختصر مفاهیم بانکداری الکترونیکی و بسترهای آن ، مزایا و معایب بانکداری اینترنتی را بررسی کرده و نیز به اصول مدیریت ریسک برای بانکداری الکترونیک به طور خلاصه بپردازیم .

کلمات کلیدی

تجارت الکترونیک ، بانکداری الکترونیکی ، بانکداری اینترنتی ، امضای دیجیتال

1-بانکداری الکترونیک

تجارت الکترونیکواژه‌ای است که برای تجارت از طریق سیستم‌های اطلاعاتی، ارتباطی بکار می‌رود .به طور مختصر تجارت الکترونیک عبارت است از هر نوع تجارتی که ازطریق رابط الکترونیکی مانند تلویزیون، فکس و یااینترنت انجام می شود به عبارت دیگر تجارت الکترونیک مجموعهارتباطات، مدیریت اطلاعات و قابلیت های امنیتی است کهبه سازمانها اجازه می دهد که اطلاعات مربوط به فروشو خدمات و کالاها را با هم رد و بدلکنند. تجارت الکترونیک انجام کلیه فعالیتهای تجاری با استفاده از شبکه‌های ارتباطی کامپیوتری، به ویژه اینترنت است.به عبارت دیگر تجارت الکترونیک، نوعی، تجارت بدون کاغذ است. به وسیله تجارت الکترونیک تبادل اطلاعات خرید و فروش و اطلاعات لازم برای حمل و نقل کالاها، با زحمت کمتر و مبادلات بانکی با شتاب بیشتر انجام خواهد شد. شرکتها برای ارتباط با یکدیگر،محدودیتهای فعلی را نخواهند داشت و ارتباط آنها با یکدیگر ساده تر و سریع تر صورت می‌پذیرد. تجارت نقشی بسزا و چشم گیری در زندگی روزمره ما به عهده گرفته‌است به طوری که اجتناب از آن کار آسانی نیست.

با رشد روزافزون معاملات تجارت الکترونیک در سطح جهان و نیاز تجارت به حضور بانک جهت نقل و انتقال منابع مالی، بانکداری الکترونیک به عنوان بخش تفکیک ناپذیر از تجارت الکترونیکی دارای نقشی اساسی در اجرای آن می باشد .

بانکداری الکترونیک را می توان به عنوان فراهم آورنده امکاناتی برای مشتریان، که بدون نیاز به حضور فیزیکی در بانک و با استفاده از واسطه های ایمن بتوانند به خدمات بانکی دسترسی یابند، تعریف نمود . با توجه به این تعریف می توان گفت که نقل و انتقال عملیات مالی در محیط‌های الکترونیک صورت می گیرد .

2- بسترهای بانکداری الکترونیکی

تجارت و بانکداری الکترونیک نیازمند وجود بسترهای مختلفی است . از جمله بسترهای نرم افزاری مانند : سیستم‌های عامل، مرورگرهای وب، زبانهای برنامه‌نویسی تولید کننده‌های برنامه‌های تحت وب و بانکهای اطلاعاتی مبتنی بر سرویس‌دهنده و ... بسترهای سخت افزاری همچون : شبکه و انواع آن، EFTPOS ، دستگ‍اههای Pinpad، مودم و ... بسترهای مخابراتی و همچنین بسترهای حقوقی می باشد .

2-1-بسترهای نرم افزاری

بسترهای نرم‌افزاری بطور خلاصه می‌توان در ابعاد فنی ، فرهنگی، آموزش و حقوقی مورد توجه قرار داد. بعد فنی بسترهای نرم‌افزاری را می‌توان در فناوریهای ایجاد شده در زمینه‌های سیستم‌های عامل، مرورگرهای وب، زبانهای برنامه‌نویسی تولید کننده‌های برنامه‌های تحت وب، بانکهای اطلاعاتی مبتنی بر سرویس‌دهنده مورد بررسی قرارداد. علاوه بر بعد فنی در بسترهای نرم‌افزاری ابعاد آموزشی، فرهنگی و حقوقی نیز در پذیرش تجارت و بانکداری از اهمیت فراوانی برخوردار است. عدم توجه به وضعیت آموزشی، فرهنگی و عدم بسترهای حقوقی مناسب در یک کشور موجب شکست تجارت و بانکداری الکترونیک خواهد شد. 

·         نرم‌افزارهای مورد نیاز بخش خارجی بانک : تنها نرم‌افزار مورد نیاز مشتریان، یک نرم‌افزار مرورگر وب مانند Internet Explorer یا Netscape است که میبایست از رمزنگاری 128بیتی پشتیبانی کند.

·         زبانهای برنامه‌نویسی مورد استفاده در تولید برنامه‌های کاربردی : بیشتر زبانهای برنامه‌نویسی که اخیراً مورد توجه قرار گرفته‌اند از نوع شی‌گرا می‌باشند. برنامه‌های کاربردی بانکداری الکترونیک با توجه به اینکه باید در سطح اینترنت و یا اینترانت قابل اجرا باشند، می‌بایست به زبانهای HTMLو یا DHTML و یا ASP باشند. عدم وابستگی برنامه‌های کاربردی به سخت‌افزار و نوع سیستم عامل (plateform) یکی از خصوصیات برنامه‌های تحت اینترنت و اینترانت محسوب می‌شود. در طراحی صفحات web بصورت پویا از زبانهای اسکریپت مانند javascript و یا ASP.NET, vbscript استفاده می‌شود. همچنین  Macromedia Cold Fusion Server جهت انجام عملیات گزارش‌گیری، محاسبات و دیگر عملیات محاسباتی توسط Cold Fusion Script است. این نرم‌افزار براساس کلید ویژه عملیاتی مورد نیاز در تجارت‌ الکترونیک و برنامه‌های کاربردی تحت Webرا می‌تواند در اختیار قرار دهد و آنگاه با امنیت و سرعت بالا می‌تواند عمل نماید. درایور ODBCبرای IBM DB2 نیز بر روی Web Serverنصب می‌شود تا ارتباط بین Cold Fusionرا با بانک اطلاعاتی رایانه های بزرگ را فراهم نماید. رایانه های شخصی مشتریان نیز می بایست به نرم‌افزار LivePerson.Com نیز مجهز باشد.

·         بانکهای اطلاعاتی : نوع بانک اطلاعاتی مورد استفاده در برنامه‌های کاربردی در سطح اینترنت و یا اینترانت بصورت بانک اطلاعاتی مبتنی بر «سرویس دهنده»می‌باشد، بطوریکه بانک اطلاعاتی در یک «سرویس دهنده» قرار می‌گیرد و تمامی پرس و جوها از سوی «سرویس گیرنده‌ها» به سمت «سرویس دهنده» هدایت می‌شود. و از طریق مدیریت بانک اطلاعاتی عملیات پردازش شده و آخرین اطلاعات به بانک اطلاعاتی افزوده می‌شود. این نوع از بانکهای اطلاعاتی از نوع رابطه‌ای می‌باشند. یکی دیگر از ویژگیهای این نوع از بانکهای اطلاعاتی مربوط است به یکپارچگی داده‌هابه نحویکه مانع از ذخیره سازی داده‌های تعریف نشده در آن می‌شود. انواع بانکهای اطلاعاتی مورد استفاده در طراحی سیستمهای سرویس دهنده و سرویس گیرندهعبارتند از: informix, Db2, Oracle, SQL server .

·         سیستمهای عامل (OS) : انتخاب نوع سیستم عامل (OS) و بررسی امنیت آن جهت اجرای بانکداری الکترونیک بسیار ضروری است. زیرا هسته مرکزی در طراحی یک شبکه «سرویس دهنده» و «سرویس گیرنده» و همچنین نحوه تخصیص و مدیریت منابع در اختیار سیستم عامل (OS) می‌باشد. از مهمترین سیستمهای عامل که می‌توانند در محیط شبکه‌های اینترنت و اینترانت مورد استفاده قرار گیرند عبارتند از:

الف) سیستمهای عامل Windows 2000 family

ب) سیستم عامل Linux

2-2- بسترهای سخت افزاری

اجرای تجارت و بانکداری الکترونیک علی‌رغم نیاز به بسترهای نرم‌افزاری وجود بسترهای فنی سخت افزار_رایانه و سخت افزار_مخابرات:از جمله تجهیزات مخابرات و ارتباطات، رایانه، تلفن و موبایل می‌باشد.. تقویت خطوط مخابراتی پرسرعت امن و گسترش آن در سطح کشور، گسترش بسترهای مخابراتی موبایل ، افزایش تعداد مشترکین تلفن شهری، تسهیلات لازم و تشویق افراد در امر خرید رایانه از جمله عوامل موثر در پذیرش تجارت و بانکداری الکترونیک محسوب میشود. سخت افزارهای مورد نیاز در تجارت و بانکداری الکترونیک عبارتند از انواع رایانه‌ها: رایانه های بزرگ ، رایانه های شخصی ، ATM،EFTPOST، تجهیزات مخابراتی تلفن شهری ، موبایل، پایانه های Vsat، ماهواره ، فیبر نوری، انواع روتر، سوئیچ‌های مخابراتی، و Firewall سخت‌افزاری .

·         شبکه و انواع آن : آنچه ضرورت استفاده از شبکه را در جهان فعلی ایجاب می‌نماید عبارتست از به اشتراک گذاشتن منابع توسط رایانه‌ها و استفاده رایانه‌ها از منابع یکدیگر که‌این امر باعث کاهش هزینه‌ها و افزایش سرعت انتقال اطلاعات خواهد گردید.

·         انتقال منابع مالی الکترونیک به محل فروش (EFTPOS) : یکی دیگر از تجهیزات رایانه‌ای که در بانکداری الکترونیک از آن استفاده می‌شود EFTPOS می‌باشد. این دستگاه نیز مانند یک رایانه شخصی (PC) دارای تمامی واحدهای عملیاتی از قبیل واحد ورودی، واحد خروجی، واحد پردازشگر مرکزی و واحد حافظه می‌باشد. از اینرو و بطور مستقل می‌تواند مورد استفاده قرار گیرد. این دستگاه با استفاده از مودمی که در اختیار دارد، می‌تواند از طریق خطوط تلفن به مرکز رایانه بانک یا بعبارت دیگر به «سرویس دهنده»متصل شود. این دستگاه عملیات بانکی از قبیل دریافت و پرداخت توسط کارت را انجام می‌دهد و این دستگاه نیز دارای چاپگر و دستگاه ورودی کارت خوان می‌باشد و بیشتر مواقع در فروشگاهها و سازمانهای خدماتی پذیرنده کارت مورد استفاده قرار می‌گیرند.

·         دستگ‍اههای Pinpad : دستگاه Pinpad مانند دستگاه EFTPOS می‌‌باشد با این تفاوت که‌این دستگاه مستقل از رایانه‌های شخصی (PC) قابلیت استفاده نداشته و بعنوان یکی از دستگاههای جانبی رایانه در بانکداری الکترونیک مورد استفاده قرار می‌گیرند. این دستگاه از طریق یکی از درگاهها به رایانه‌های شخصی متصل می‌شود و با توجه به رابط گرافیکی (GUI) امکان خواندن اطلاعات را از روی کارت و انجام عملیات دریافت و پرداخت بر روی حساب کارت را دارا می‌باشد. این دستگاه در مقایسه با دستگاههای ATM و EFTPOS ارزانتر می‌باشد.

·         دستگ‍اههای خودپرداز (ATM) : دستگاه ATM ماشین خودکاری است که از طریق آن می‌توان خدمات بانکی را به مشتریان ارائه داد. این دستگاه مانند یک دستگاه رایانه شخصی (PC) دارای واحدهای ورودی، خروجی حافظه و پردازشگر مرکزی می‌باشد. علاوه بر دارا بودن تمامی واحدهای عملیاتی رایانه‌این دستگاه سایر تجهیزات جانبی از جمله چاپگر، گاوصندوق جهت جاسازی اسکناس و دریافت اسکناس برگشتی، دستگاه ورودی بارکدخوان و گاوصندوق دریافت اسناد و اسکناس را نیز دارا می‌باشد. بعضی از این دستگاهها قادر به اسکن کردن اسکناس‌های دریافتی می‌باشند بطوریکه اسکناسهای تقلبی را برگشت داده و همچنین توانائی اسکن کردن انواع پولهای متداول خارجی می‌باشند. جهت افزایش امنیت در بعضی از این دستگاهها جهت ذخیره تصاویر مشتریان از دوربین تعبیه شده در دستگاه و یا تجهیزات اسکن شاخص‌های بیومتریک مشتریان استفاده می‌شود. دستگاههای خودپرداز از نظر قابلیت و امکانات به‌ دو صورت می‌باشند:

1-دستگاههای خودپرداز از نوع Multifunction : این نوع از دستگاهها علاوه بر پرداخت پول و وظایف عمومی دستگاههای خودپرداز از جمله پرداخت حواله‌جات و پرداخت قبوض قابلیت دریافت اسناد و اسکناس را نیز دارا هستند و نسبت به دستگاههای دیگر خودپرداز گرانتر می‌باشند.

2-دستگاههای خودپرداز ِDispenser : این نوع از دستگاهها با توجه به مدلهای آنها قابلیت و تواناییهای دستگاههای خودپرداز Multifunction را دارا نبوده و بیشتر برای دریافت وجه و حواله‌جات مورد استفاده قرار می‌گیرند.

     دستگاههای خودپرداز از نظر نوع استقرار آنها به دو دسته تقسیم می‌شوند:

1- دستگاههای خودپرداز دیواری که بخشی از دستگاه در داخل شعبه و بخشی از آن در خارج شعبه قرار دارد.

2- دستگاههای خودپرداز سالنی که تمامی ابعاد دستگاه قابل رویت می‌باشد و بیشتر در مراکز تجاری و خدماتی مورد استفاده قرار می‌گیرد.  

·         مودم : وسیله الکترونیکی جانبی رایانه است که امکان برقراری ارتباط بین رایانه‌ها را از طریق خطوط تلفن امکان پذیر می‌سازد. وظیفه مودم تبدیل سیگنالهای دیجیتال به آنالوگ که به‌این عملیات «مدوله»کردن می‌گویند و همچنین تبدیل سیگنالهای آنالوگ به دیجیتال که «دی‌مدوله» کردن نامیده می‌شود. انواع مختلفی از این دستگاه وجود دارند که بعضی از آنها بصورت یک برد الکترونیکی مستقیماً به «مادر برد» رایانه وصل می‌شوند و همچنین بعضی دیگر از طریق یکی از درگاهها و بوسیله کابل به رایانه متصل می‌شوند. سرعت انتقال اطلاعات در انواع مودمهای متفاوت است که با توجه به خطوط تلفن عمومی شهری حداکثر سرعت انتقال اطلاعات به میزان Kbps 56 می‌باشد.

2-3-بسترهای مخابراتی

تجهیزات وفن‌‌آوری مخابرات بعنوان یکی از مهمترین زیرساختارها در بانکداری الکترونیک محسوب می‌شود. دولتها از طریق سرمایه‌گذاریهای کلان خود در بحش مخابرات و ایجاد بسترهای لازم و همچنین ارائه خدمات ارزان قیمت متعاقبا موجب گسترش بانکداری الکترونیک در سطح کشور می‌شوند.

2-4- بسترهای حقوقی

برقراری یک روش تجارت الکترونیکی کارآمد، مستلزم وجود قوانین متعدد حقوقی (وجزائی) است. مسائل حقوقی ناشی از رابطه تجاری بوسیله EDI با قراردادهای قبلی تنظیم می‌شود، یعنی طرفهائی که مایلند مبادلات اطلاعات تجاری را الکترونیکی کنند طی قراردادی حقوق و تکالیف خود را معین می‌کنند بعبارت دیگر موافقت‌نامه تبادل اطلاعات بطور معمول مواردی چون موضوع و هدف قرارداد، تعاریف،حوزه فعالیت، استانداردهای تبادل، ایمنی، گواهیها وگواهینامه ها، نحوه دریافت و ارسال پیامها، ذخیره سازی، انجام حسابرسی، تعهدات، بیمه‌نامه‌ها، تبادلات بین بانکی، تبادلات در سطح بانکداری خرد، قوانین حل اختلاف و…….. در بر می‌گیرد.

·         امضای دیجیتال : امضای دیجیتال به این صورت تعریف شده است. "داده ای که به یک پیام پیوست شده است به نحوی که گیرنده بتواند هویت منبع و صحت و جامعیت پیام را احرازکند". کمیسیون EU در پیشنهادهایی که در مورد امضای دیجیتال داده است، آن را اینگونه تعریف میکند. "یک امضا در شکل دیجیتال یا شکل الصاقی یا منطقی که با داده‌ای ترکیب، متصل یا داخل شده باشد به نحوی که آن داده توسط صاحب امضا برای موافقت با محتویات آن داده‌ها ارائه شده باشد و خواسته های زیر را در برگیرد:

o       یکتا و منحصر به صاحب امضاء باشد

o        توانایی تایید هویت صاحب امضا را داشته باشد

o        ازاطلاعاتی ساخته شده باشد که صاحب امضاء بتواند روی منحصر به فرد بودن آن کنترل داشته باشد.

o       با داده‌هایی پیوند خورده باشد که بتوان با آنها و از طریق یک روش مشخص، هرگونه تغییر در داده‌ها را کشف کرد.

برای آنکه یک امضای دیجیتال برسمیت شناخته شود لازمست توسط یک مرجع تاییدکننده با مشخصات زیر مورد گواهی قرارگیرد:

الف ) قابلیت اطمینان آن اثبات شود

ب ) سریع فعالیت کند و امکان لغو آن محفوظ باشد

ج) هویت را گواهی کند و تعداد اشخاص مورد تائید مشخص باشد

د)کارمندان صاحب صلاحیت، کارآزموده و منظم داشته باشد

ه ) از سیستمهای امنیت و ضد تقلب و جعل استفاده کند

و) صاحب اعتبار باشد

ز)سوابق تمامی تایید صلاحیت شدگان را برای دوره های زمانی مشخص نگهداری کند.

·         ردیابی الکترونیکی افراد: ردیابی تروریسم و تبهکاری و کشف آنها قبل از وقوع جرم یکی از اقدامات مهم جهت اطمینان دادن به مشتریان در تبادلات الکترونیکی بخصوص در بانکداری الکترونیک محسوب می‌شود. به گزارش سی. ان. ان "دانشمندان سرگرم دستگاههای الکترونیکی برای ردیابی انسانهای جنایتکارهستند این دستگاه‌ها قادر خواهند بود از طریق پایگاه اطلاعاتی و تکنولوژی ارتباطات جدید که بی نظیر است اعمال افراد را در سراسر جهان نظارت کنند و به مسئولان ذیربط گزارش لازم را ارسال نمایند این دستگاه‌‌ها قادرند به ارتباطات مخابراتی و الکترونیکی نفوذ و از آنها اطلاع پیدا کنند.

3-بانکداری اینترنتی

بانک های صددرصد اینترنتی با هدف اصلی قبول سپرده، به عنوان بانک های بدون شعبه یادستگاه خودپرداز می باشند که با استفادهاز وب سایت، مشتریان را جذب و خدمات خود را ارائه می دهند.

3-1 مزایای بانک های صددرصد اینترنتی

این نوع بانک ها مزایای مهمی را در بردارند:

·         دستیابی در هر مکان و هر زمان : تا زمانی که شمایک کامپیوتر و امکان اتصال به اینترنت را دارید، بدون در نظر گرفتن ساعات بانکی و تعطیلات، می‌توانید به آن دسترسی داشته باشید.

·         عدم هرگونه دردسر برای گشایش حساب :بانک های صددرصد اینترنتی نه تنها برای گشایش حساب، امکان انجام کلیه مراحل از طریق خط اینترنت را می دهند، بلکه واریز وجه برای گشایش حساب نیز می تواند انجام شود.

·         وب سایت هایی که دارای ویژگی های سهولت در استفاده و قدرت عملیاتی بیشتری می باشند:اینترنت تنها شعبه برای بانک های اینترنتی محسوب می شود. این گونه بانک ها با جهت گیری بهتر به طرف مشتری و با ایجاد یک ارتباط از طریق شبکه، تجارت بسیار بهتری را برای کاربران آن – در مقایسه با بانک های عادی- به ارمغان می آورد.

·         پیشنهاد بهتر :با کاهش هزینه های کلی، بانکهای صددرصد اینترنتی قادر هستند که سود خود را به مشتریان انتقال دهند. برای مشتریانی که مبالغ زیادی در این بانکها سپردهگذاری می نمایند، امکان کاهش و ای حذف کارمزدها وجود دارد.

·         سهولت در پرداخت قبوض :بانک های اینترنتی در ساده نمودن مراحل پرداخت قبوض – چه نمایش قبوض بر روی صفحه کامپیوتر و چه پرداخت قبوض – تا حد امکان تلاش نموده اند. با تشویق مشتریان در تجهیز این گونه خدمات، بانک های صددرصد اینترنتی تلاش در جهت کاهش هزینه ها می نمایند.

3-2- معایب بانک های صددرصد اینترنتی

·         نبودن بعضی از خدمات ویژه : اینترنت موقعیت های بسیاری را در مقابل شما قرار میدهد، امانمی تواند کلیه خدماتی که در ابنکهای عادی عرضه می شود – همچون: چک مسافرتی و بانکی و غیره – را در اختیار شما قرار دهد. ارائه این گونه خدمات بر روی خط اینترنت غیر ممکن است.

·         مشاور مالی :اینترنت هنوز به عنوان یک ابزار موثر در جهت امور مشاوره ای قرار نگرفته است.ارتباط از طریق پست الکترونیک یا تلفن نیز در حدی نیست که بتوان از آن برای سوالات پیچیده مالی استفاده نمود.

·         کارمزد : در حالی که بسیاری از بانک های صددرصد اینترنتی، بخشی ازکارمزدهای استفاده از خودپرداز بانک های دیگر را حذف می نماید، این به آن معنی نیست که این بانک ها برای عملیات خودشان هیچگونه کارمزدی دریافت نمی کنند. افرادی که تراکنش های بسیاری را انجام می دهند و مانده اندکی در حساب خود دارند، باید به کارمزدها توجه کافی داشته باشند.

·         ضرورت آشنایی با فناوری :آشنایی و تسلط کافی به کامپیوتر، از جمله ضرورت های استفاده از بانکهای صددرصد اینترنتی می باشد.

3-اصول مدیریت ریسک برای بانکداری الکترونیک

ادامه نوآوری تکنولوژیک و رقابت میان سازمانهای بانکداری موجود و سازمانهایی که قصد ورود به این حرفه را دارند ، این امکان را به وجود آورده تا طیف گسترده‏ای از انواع تولیدات و خدمات بانکی، قابل دسترس و ارائه به مشتریان کوچک و بزرگ باشد . امکانی که از طریق کانال توزیع الکترونیک فراهم می شود و روی هم رفته به آن بانکداری الکترونیک می‏گویند . در این میان ، البته ، توسعه سریع قابلیت‏های بانکداری الکترونیک هم مخاطرات و هم سودمندیهایی را همراه‎دارد.

سالهاست که بانکها به ارائه خدمات بانکی به مشتریان خود از راه دور مشغول هستند . انتقال الکترونیکی وجوه ، ازجمله پرداخت‌های کوچک و نظامهای مدیریت نقدی شرکتی و نیز ماشینهای خودکار قابل دسترسی توسط عامه مردم برای برداشت پول و مدیریت خرده حسابها جزو ساختارهای متعارف نظام بانکی جهانی است .

با اینهمه ، پذیرش روبه افزایش اینترنت درسطح جهان به عنوان یک کانال تحویل تولیدات و خدمات بانکی ، امکانات بازرگانی جدیدی را برای بانکها و امتیازات خدماتی برای مشتریان آنها به وجود می‌آورد . این تولیدات و خدمات ضمن آنکه فعالیت‌های سنتی از قبیل دسترسی به اطلاعات مالی ، دریافت وام و گشایش حسابهای سپرده را شامل می شوند ، فعالیت‌های نسبتاً جدیدی از قبیل ارائه خدمات پرداخت الکترونیکی صورت حسابها، تأمین پایانه‌های شخصی مالی ، تجمع حسابها و ایجاد بازار الکترونیکی تبادل اطلاعات تجاری را هم دربرمی‌گیرند .

با اینحال امتیازات مهم ابداعات تکنولوژیک و توسعه سریع توانائیهای بانکداری الکترونیک دربرگیرنده هم ریسک‌ها و هم امتیازاتی است . از همین رو لازم است که بانکها با احتیاط این ریسک‌ها را شناسایی و اداره کنند.

اصول مدیریت ریسک به منظور شفافیت روی سه محور موضوعی گسترده ولی در عین حال هم پوشانی، به شرح زیر ، قرار می‏گیرند :

·         مراقبت مدیریت و هیأت مدیره

·         کنترل های ایمنی

·         مدیریت ریسک شهرتی و حقوقی

3-1-مراقبت مدیریت و هیأت مدیره

هیأت مدیره و مدیران ارشد مسئول تدوین استراتژی تجاری بانکداری هستند ، یک تصمیم استراتژیک روشن در این زمینه لازم است به این منظور اتخاذ شود که آیا هیأت مدیره تمایل دارد تا بانک خدمات معاملات بانکداری الکترونیک را قبل از شروع ، ارائه دهد یا خیر ؟

به طور خاص هیأت مدیره باید اطمینان حاصل کند که آیا برنامه های بانکداری الکترونیک به روشنی با اهداف استراتژیک بنگاه درهم آمیخته است ؟ و آیا یک تحلیل ریسک از فعالیت های بانکداری الکترونیک به عمل آمده و نیزآیا فرآیندهای مناسبی برای کاهش ریسک های مشخص درنظرگرفته شده است ؟

همچنین هیأت مدیره و مدیران ارشد باید مطالعات مستمری به منظور ارزیابی نتایج فعالیت های بانکداری الکترونیک در برابر برنامه ها و اهداف تجاری مؤسسه متبوع خود ، داشته باشند .

علاوه بر این ، آنها باید اطمینان حاصل کنند که ابعاد ریسک ایمنی و عملیاتی استراتژیهای تجاری بانکداری الکترونیک آن نهاد ، به نحو مناسبی مورد ملاحظه و توجه قرار گرفته‎اند .

در اختیار نهادن خدمات مالی از طریق اینترنت به نحو چشمگیری ریسک های بانکداری سنتی را اصلاح یا حتی افزایش می‎دهد (به عنوان مثال از لحاظ ریسک‎های استراتژیک ، شهرت ، عملیات ، اعتبار و نقدینگی ) از همین رو لازم است گامهایی به منظور اطمینان از این امر برداشته شود که فرآیندهای موجود مدیریت ریسک از قبیل فرآیندهای کنترل امنیت ، پشت کار جدی و فرآیندهای مراقبتی برای روابط با منابع بیرونی به نحو درستی مورد ارزیابی قرار بگیرند و به منظور جای دادن خدمات بانکداری الکترونیک بهینه شوند .

3-2-کنترل های ایمنی

درحالیکه هیأت مدیره مسئولیت دارد تا اطمینان حاصل کند که فرآیندهای کنترل ایمنی مناسب برای بانکداری الکترونیک وجود دارد ، ماهیت این فرآیندها به توجه مدیریتی ویژه ای نیاز دارد ، زیرا چالش‏های ایمنی پیشرفته ای را در بانکداری الکترونیک به وجود می‏آورند .

مسایل زیر به ویژه در این زمینه حائز اهمیت هستند :

·         احراز

·         عدم پذیرش

·         یکپارچگی داده ها و معاملات

·         جداسازی وظایف

·         کنترل های مجوز

·         نگهداری سرنخ حسابرسی

·         محرمانه نگه داشتن اطلاعات کلیدی بانک

3-3-مدیریت ریسک حقوقی و شهرتی

حفاظت خاص مشتری و مقررات و قوانین مربوط به حریم آنها در یک مرجع قضایی با مرجع قضایی دیگر فرق می کند.

با این حال بانک ها در کل مسئولیت روشنی دارند تا راحتی لازم را درمورد افشای اطلاعات ، حفاظت از اطلاعات خصوصی مشتری و ارائه اطلاعات بازرگانی ، برای مشتریان خود فراهم آورند.این راحتی باید متناسب با سطحی باشد که آنها می داشتند، چنانچه داد و ستد معاملاتی آنها از طریق کانالهای توزیع بانکی سنتی انجام می شد.

4-نتیجه گیری

بانکداری الکترونیکی نیازمند بسترهای گوناگونی است .شناخت این زیرساخت ها برای برقراری بانکداری الکترونیک بسیار ضروری است و از آنجا که وضعیت هر بانک با بانک دیگر متفاوت است ، از همین رو هر بانک شیوه خاص مناسب با مقیاس عملیات بانکداری الکترونیک خودش را لازم دارد .  در کل ورود به بازارهای پولی و مالی جهانی نیازمند دارا بودن زیرساخت خدمات مالی الکترونیک ، آشنایی و بکارگیری پول الکترونیکی و یک نظام بانکی کارآمد است .

همچنین بانکداری اینترنتی مزایا و معایبی دارد که در این مقاله به طور مختصر بیان شد . بهتر است قبل از تصمیم به تثبیت وضعیت حساب های خود در یک بانک اینترنتی این مزایا و معایب را در نظر بگیرید .