مروری بر وضعیت نظام بانکی کشور

و بررسی چالش های پیاده سازی بانکداری الکترونیک

مهندس مجید یوسفی                   دکتر جواد اسماعیلی

j.esmaeili@sbu.ac.ir                           majid55nba@gmail.com

چکیده :

در عرصه دو انقلاب بزرگ، یعنی انقلاب فناوری اطلاعات و ارتباطات و انقلاب جهانی شدن، برای حضور فعال در بازار تجارت جهانی و برخورداری از مزایای فراوان تجارت الکترونیک، وجود نظام بانکی کارآمدی که بتواند هم سطح با سایر بانکهای پیشرفته جهان زمینه تعاملات مالی را برای کاربران داخلی و خارجی فراهم سازد ضروری است.

با گسترش فناوری اطلاعات به شکل چشمگیریسرعت تحولات در ساز و کارهای مالی جهان افزایش یافت که موجب منسوخ شدن روش های سنتی نقل و انتقال پول در ایران و سایر کشورهای جهان سوم شد. بدیهی است پیوستن به این سطح از دگرگونی ها در حوزه عملیات مالی و بانکی چالش های بسیاری را پیش روی سیستم بانکی، مشتریان بانک ها و قوانین و مقررات دیرینه آنها قرار خواهد داد که گذر سالم از این چالش ها، صرفاًدر سایه مدیریت صحیح تحول و همچنین ایجاد زمینه های لازم آن است. این حرکت چند مزیت بسیار مهم در پی دارد: اول اینکه برای پیوستن به این جریان جهانی لازم نیست از تمامی ‌پله هایی که آنها با آزمون و خطا و به مرور زمان طی کرده اند بالا برویم. ثانیاً هزینه های مورد نیاز برای طی این مراحل را می‌توانیم برای قرارگرفتن در وضعیت فعلی جهان صرف کنیم و ثالثا برای هماهنگ شدن با تکنولوژی مدرن نقل وانتقال وجوه نیاز جدی به اصلاح ساختار و مهندسی مجدد نظام بانکی بسیار قدیمی‌کشور پیدا  می‌کنیم.

در این مقاله پس از مروری بر تعاریف بانکداری سنتی و الکترونیک و تاثیرات اساسی بانکداری الکترونیک بر نظام بانکی، نگاهی به  طرح جامع اتوماسیون بانکی داشته و تفاوتهای آن با بانکداری الکترونیک را مشخص می نماییم. در ادامه ساختار سیستمهای بانکداری الکترونیک را بررسی نموده و پس از  نقد وضعیت بانکداری مشتری مدار در کشور ضمن جمع بندی مشکلات شناسایی شده ، معیارهای تعیین کننده و راهکارهایی برای رفع این معضلات و بهبود فعالیتها پیشنهاد شده است.

واژگان‌کلیدی :  فناوری اطلاعات، تجارت الکترونیک، بانکداری سنتی، اتوماسیون بانکی، بانکداری مشتری مدار، بانکداری الکترونیک.  

1- مقدمه

در یک نظام سنتی بانکداری، تعاریف و پیش‌فرضها با یک جامعه غیر‌متحرک قابل انطباق است. شعب دارای تعدادی‌کارمند با تخصصهای مختلف در عملیات بانکی، فعالیتهای مربوط به درخواستهای مشتریان را بین خود تقسیم نموده و برای اعمال کنترلها، روش تولید نسخه های مختلف از اسناد و ثبت اطلاعات اسناد در دفاتر مختلف را دنبال می‌کنند. خدمات به مشتریان نیز بر اساس شناخت ظاهری و اطلاعات از فعالیتهای اقتصادی آنان در محدوده جغرافیایی شعب، تعریف و اعمال می‌گردد. خدماتی مثل دستور پرداخت دوره ای که در بانکداری پیشرفته بعنوان یک فعالیت عادی تلقی می‌شود، ‌در یک روش سنتی بانکداری بعنوان خدمات اضافی و یا لطف در حق مشتری محسوب می‌گردد و رویه تعریف شده‌ای برای آن در بانک موجود نیست. مشتریان این نوع بانکها فقط در ساعات باز بودن شعب و با مراجعه به محل شعبه امکان دریافت خدمات را دارند که البته دریافت این خدمات برای یک مشتری در رابطه با حساب وی، فقط در یک شعبه از صدها شعبه بانک امکان پذیر است.     ]   1[

بانکداری‌الکترونیک در واقع اوج استفاده از تکنولوژی انفورماتیک در جهت حذف دو قید زمان و مکان از خدمات بانکی می‌باشد. بعبارت دیگر اگر تا دیروز ساعت کار بانکها، تعداد و محل استقرار شعب بانکها عوامل اصلی تسهیل گردش پول در جامعه شناخته می‌شدند، امروزه با ارائه خدمات بانکداری‌الکترونیک این عوامل کم کم به دست فراموشی سپرده شده اند. اساسا ً بانکداری الکترونیکی به فراهم آوردن امکان دسترسی مشتریان به خدمات بانکی با استفاده از واسطه های ایمن و بدون حضور فیزیکی اطلاق می‌گردد. ]2[

2- مزایا و معایب بانکداری‌الکترونیک

تفاوت بانکداری‌الکترونیکی نسبت به بانکداری سنتی فقط در استفاده از ابزارهای مدرن نیست، بلکه تفاوت بسیار ریشه ای تر است و در بسیاری موارد دیدگاه ها را نیز تحت تاثیر قرار می‌دهد. برای درک موضوع لازم است در ابتدا نگاهی به نحوه عملیات بانکها داشته باشیم:

2-1 عملیات بانکها

بانک ها موسسات یا واسطه های پولی هستند که از طریق ارائه یا فروش انواع خدمات متنوع و مناسب برای مشتریان خود ایجاد ارزش افزوده در بخش بازارهای پولی را می‌نمایند و عملیات آنها به دو قسمت عملیات Front-Office و Back-Office تقسیم می‌شود. عملیات بانکی Front-Office بر فرآیندهای مرتبط با ارائه خدمات به مشتریان تأکید دارد. بطور مثال ماشین های خود پرداز یک نوع از ابزار Front-Office برای ارائه خدمات به مشتریان است که خدمات متنوعی به مشتریان ارائه می‌دهد. عملیات Back-Office با جنبه های پنهان سیستم های بانکداری به منظور ارائه خدمات بانکی بهنگام ارتباط دارد و در نتیجه سیستم های حمایت از خدمات Front-Office نیز بخشی از این عملیات به حساب می‌آید. ]3[

سیستم های بانکداری‌الکترونیکی به عنوان هماهنگ کننده عملیات Back-Office و Front-Office نقش ایفا می‌کنند و بعبارت دیگر این سیستم ها از طریق ارائه خدمات متنوع به مشتریان، خدمات بانکی ارزشمندی را برای آنها ایجاد می‌کنند که کاهش هزینه، نظارت و کنترل مرکزی به همراه افزایش کیفیت، بهره وری و کارآیی از مهمترین مزیت های این سیستم ها هستند. ]4[

2-2 مزایای بانکداری الکترونیک

مزایای عمومی‌بانکداری الکترونیکی نسبت به بانکداری سنتی را به این شرح می توان عنوان نمود : قابلیت سود آوری، توانایی ارائه خدمات خارج از شعب ، مدیریت درآمد و هزینه ، قابلیت ارائه خدمات 24ساعته در 7 روز هفته ، ارائه خدمات بدون محدودیت جغرافیایی(خدمات جهانی) و عدم وابستگی مشتریان به شعبه ای خاص . همچنین بانکداری‌الکترونیکی از دیدگاه های کوتاه مدت، میان مدت و بلند مدت دارای مزایای بالقوه‌ای است که این مزیت ها به شرح زیر می باشند:]5[

2-2-1 مزیت های کوتاه مدت بانکداری‌الکترونیکی

در اینجا عبارت کوتاه مدت، به دوره زمانی یکساله پس از آغاز بانکداری‌الکترونیکی اطلاق می‌شود. هدف بانک ها در این مقطع زمانی، شناساندن خود به مشتریان و برطرف کردن نیازهای آنها است و مجبور هستند که خدمات متنوعی را همانند رقبا به مشتریان ارائه دهند. در این مقطع زمانی بانک ها باید اطمینان حاصل کنند که مشتریان آن به سمت رقبا کشیده نخواهند شد، زیرا بدون شک با ریسک تغییر بانک توسط مشتریان خود روبرو هستند. چون مشتریان با توجه به سهولت گشایش حساب جدید حتی به خود زحمت بستن حساب قبلی را نمی‌دهند که عملاً در نتیجه بانک ها نمی‌توانند به صورت ملموس دریابند که مشتریان خود را از دست داده اند و لذا در دراز مدت نیز امکان جلوگیری از خسارت های وارده به راحتی میسر نمی باشد. ]6[

2-2-2 مزیت های میان مدت بانکداری‌الکترونیکی

عبارت میان مدت، دوره زمانی 12 الی 18 ماه پس از آغاز بانکداری‌الکترونیکی را شامل می‌شود. اهم ویژگیهای این دوره یکپارچه سازی کانالها ، مدیریت اطلاعات، گستردگی طیف مشتریان و هدایت مشتریان به سوی کانال های مناسب با ویژگی های مطلوب است.

یکی از پیامدهای مهم پیاده سازی و اجرای سیستمهای بانکداری‌الکترونیک، ادغام کانال های مختلف توزیع خدمات است. ادغام این کانالها، بانک ها را در ارائه خدمات مناسب به مشتریان توانا ساخته و در نتیجه بانک ها می‌توانند از طریق این کانال ها، خدمات متنوعی را به مشتریان ارائه دهند. بانک ها از طریق مدیریت این کانالهای توزیع شده و ایجاد پایگاه اطلاعاتی یکپارچه، قادر به جمع آوری و پردازش بهینه اطلاعات در مورد مشتریان سودآور خود هستند و می‌توانند خدمات ویژه ای را به آنها ارائه دهند.

2-2-3 مزیت های بلند مدت بانکداری‌الکترونیکی

در اینجا عبارت بلند مدت، به دوره زمانی 18 ماه پس از شروع بانکداری‌الکترونیکی، اطلاق می‌شود که در این دوره بانک ها از طریق کاهش هزینه و صرفه جویی نسبت به مقیاس، درآمد‌هایشان افزایش می‌یابد.

با توجه به موارد فوق باید تصورمان را از بانکداری‌الکترونیک روشن کنیم، شاید کسی در یک بانک سرویس تلفنی راه بیاندازد و دستگاه نمابر بگذارد و بگوید یک بانک الکترونیک راه انداخته است ولی در سطح بین المللی امروزه بانکداری‌الکترونیک شامل تمام خدمات پولی و مالی است که در محیط های رایانه ای در اختیار مردم قرار می‌گیرند.

2-3 نقاط ضعف بانکداری‌الکترونیکی

اگرچه موسسات پولی و بانکی جذاب ترین خدمات را بر وب سایت های خوش آب و رنگ ارایه کرده اند اما در صورتی که این بانکها نتوانند از شرکت ها، سازمان ها ومشتریان بسیار که می‌خواهند کسب و کار خود را از طریق این سیستم انجام دهند پشتیبانی کنند همه این ها هیچ ارزشی ندارد. بعنوان مثال در صورتی که سایت شرکت های درگیر با بانک های الکترونیکی از کار بیافتد مبالغ بسیار هنگفتی در مقیاس زمانی زیان خواهند دید. از این رو بسیار مهم است که زیر ساخت بانکداری‌الکترونیکی به شیوه ای درست تحت نظر و نگهداری باشد. ]7[مشکل دیگر مربوط به امنیت سیستم است چون جرایم کامپیوتری در زمینه خدمات مالی هم رو به فزونی است و با توجه به حجم بالایی از پول و اطلاعات حساس مشتری که از طریق شبکه های کامپیوتری در حال نقل وانتقال است زمینه برای رخنه های بسیار زیان بار در سیستم های ایمنی وجود دارد. ]8[

3 - تاثیر بانکداری‌الکترونیک بر جنبه‌های مختلف سیستم بانکی

با توجه به مطالبی که بیان گردید از نگاهی دیگر می‌توان تاثیر سیستمهای بانکداری‌الکترونیک بر بانکها را از جنبه‌های مختلف مورد تحلیل قرار داد که عبارتند از: ]9[

3-1 تاثیر بانکداری‌الکترونیک بر ساختار عملیاتی بانکها

در سیستم‌های سنتی ساختار عملیاتی بانکها براساس صدور اسناد کاغذی و ثبت آنها در دفاتر حسابداری مربوطه پایه‌ریزی شده است. در این سیستم همچنین وضعیت حساب اشخاص در کارتهای مربوط به هر یک از حسابها ثبت می‌گردد که در صورت انجام هر گونه عملیات از طرف مشتری می‌بایستی معاملة مزبور علاوه بر دفاتر حسابداری شعب در کارت مربوطه نیز ثبت گردد. ارائه خدمات جدید الکترونیکی بدون ایجاد زیر ساختهای عملیاتی مناسب با اینگونه خدمات و تغییر در روشهای سنتی ذکر شده امکان‌پذیر نمی‌باشد، چون با توجه به آنی بودن تاثیر معاملات بر روی حسابها می‌بایستی دفاتر حسابداری کاغذی و به تبع آن اسناد حسابداری کنار گذاشته شود تا سرعت پردازش عملیات افزایش یابد.

3-2 تاثیر بانکداری‌الکترونیک بر روابط بین بانکها و مشتریان

بانکداری‌الکترونیک باعث گردید تا بانکها از قید زمان و مکان آزاد گردیده و خدمات خود را به صورت شبانه‌روزی و 7 روز هفته در اختیار مشتریان خود قرار دهند. به عبارت دیگر مشتریان دیگر مجبور نمی‌باشند تا در یک زمان محدودی از روز و در محلهای خاصی به نام شعبه جهت انجام عملیات حاضر شوند.

3-3 تاثیر بانکداری‌الکترونیک بر روابط بین بانکها

بانکداری‌الکترونیک باعث گردید تا بانکهای موجود در یک کشور نه تنها در میان خودشان بلکه با بانکهای موجود در دیگر کشورها بتوانند رابطه تنگاتنگی ایجاد نموده و خدمات سریع و راحتی را در اختیار مشتریان خود قرار دهند.

4 - طرح جامع اتوماسیون بانکی

در اواخر دهه 1360 بانک های کشور با توجه به کاربرد کامپیوترهای شخصی و احساس نیاز به اتوماسیون عملیات بانکی کوشیدند تا به رایانه ای کردن عملیات بانکی بپردازند. طرح جامع اتوماسیون بعنوان زیر بنا و زمینه ساز ارائه خدمات نوین بانکداری و از جمله بانکداری‌الکترونیکی مطرح گردید. در سال 1372 طرح جامع اتوماسیون بانکی در قالب پیشنهادی برای حرکت در جهت جامع نگری در برنامه ریزی فعالیت های انفورماتیکی بانک ها به مسئولان شبکه بانکی ارایه شد و با مصوبه عمومی‌بانک ها در سال 72 طرح جامع اتوماسیون سیستم بانکی شکل رسمی‌به خود گرفت. اهداف کلان طرح جامع بابررسیهای همه جانبه به شرح زیر تعیین گردید :

1ـ کاهش مشکلات اجرائی در شعب وادارات مرکزی بانکها وافزایش توان اجرائی سیستم

2ـ تسریع در اجرای عملیات نظام بانکی و ارتقای کیفیت آن

3ـ ارائه خدمات دقیق و به موقع به مشتریان

4ـ ایجاد زمینه لازم برای کاهش مبادلات نقدی ونقل وانتقال پول

5ـ ایجاد امکان دسترسی به اطلاعات به هنگام برای اتخاذ تصمیم در مورد سیاستهای پولی و بانکی

6ـ صرفه جویی در وقت کارکنان و مشتریان بانکها، کاهش نقل و انتقال فیزیکی مدارک در شعب، کاهش سفرهای شهری.

7ـ ایجاد هماهنگی لازم برای ارتباط به بانکهای خارج از کشور

طرح جامع با در نظر داشتن نیازهای اطلاعاتی بانک و ساختار گردش اطلاعات، مدل متمرکز اطلاعات را در بانکها شناسائی نموده بود. این طرح کلیه سیستمهای عملیاتی بانک را در نظر داشت و بکارگیری این الگو با توجه به معیارهای عمده طرح، تأثیر به سزایی بر کارایی بانک و رضایت مشتری از ارائه خدمات بانکی گسترده و نوین و نحوه برخورداری از آن داشت.

در روند انجام این طرح برای تعیین ساختار اطلاعاتی با توجه به تحولات پیش بینی شده در نظام بانکی کشور ، معیارهایی مد نظر بود که به صورت عمده به شرح زیر بودند:

1ـ قطع وابستگی جغرافیائی مشتریان به شعب خاص

2ـ گسترش ارائه خدمات بانکی به خارج از واحدهای بانک و خارج از ساعات کار رسمی‌بانک

4ـ محور قرار دادن مشتری در مبادلاتش با بانک ( و نه حسابهای مشتری)

5ـ حفظ یکپارچگی اطلاعات بانک و اجتناب از ذخیره چند باره و زاید اطلاعات

6ـ استفاده از تکنولوژیهای نوین اثبات شده

تمام موارد فوق در راستای ارائه خدمات بهتر و با کیفیت بالاتر به مشتریان بوده و زمینه را برای پیاده سازی بانکداری‌الکترونیک فراهم می نمود ، ولی در عمل مدتی پس از شروع این طرح، بروز اختلافات و مسائل حاشیه ای باعث کمرنگ شدن اهداف فوق گردید و مسائل و چالشهای بوجود آمده باعث کاهش پیشرفت طرح و حتی توقف آن گردید. ]10[ این تجربه ناموفق باعث گردید که بانکها از تامل بیشتر در خصوص تولید سیستمهای بانکداری خودداری نموده و به سمت خرید سیستمهای خارجی متمایل شوند که البته مسائل بسیار مهمی در زمینه بومی سازی پیش روی خواهند داشت. ]11[ البته هم زمان با بومی‌سازی دو فعالیت عمده فرهنگ سازی و تامین تجهیزات نیز می بایستی مدنظر باشد که در بحث ارتباطات و سخت افزار این دو مقوله بیشتر مطرح هستند. بعنوان مثال در خصوص سخت افزاری مانند دستگاههای خودپرداز ، تعداد این دستگاهها باید به حد استاندارد جهانی نزدیک شود و همچنین با استفاده از وسایل ارتباط جمعی و تبلیغات بیشتر هموطنان را به استفاده بیشتر از آن دعوت کنیم، چون حتی اگر بهترین نرم‌افزار بومی‌سازی شده بانکداری‌الکترونیک را داشته باشیم در صورت عدم استقبال عمومی‌‌با شکست مواجه می‌شویم. ]12[

5 - تفاوتهای اتوماسیون و بانکداری الکترونیک  

حال با توجه به موارد مطروحه در خصوص اتوماسیون این سوال ممکن است مطرح شود که آیا حضور تعداد بالای کامپیوتر در شعب بانکهای مختلف نشان دهندة حرکت بانکها به سمت بانکداری‌الکترونیک نمی‌باشد؟

در جواب بایستی تعاریف بانکداری‌الکترونیک و اتوماسیون بانکی را مورد توجه قرار داد:  در اتوماسیون بانکی زیرساختهای بانکداری تغییر ننموده و صرفاً از کامپیوتر جهت آسانتر نمودن محاسبات مربوط به حسابها استفاده می‌شود و الا دستورهای پرداخت و یا انتقال اعتبار با توجه به اسناد کاغذی صادره انجام می‌گیرد، سپس اسناد مزبور وارد کامپیوتر شده و محاسبات مربوطه انجام می‌گیرد. بعضی از بانک ها مدعی هستند که هم اکنون به ابزارهای الکترونیکی مجهز شده اند وخدمات مدرن ارایه می‌نمایند ولی آنچه اکنون در بانک ها انجام شده وبه آن بانکداری‌الکترونیک گفته می‌شود، در واقع همان اتوماسیون بانکی و استفاده از رایانه برای همان روش های سنتی ودستی است، ولی در نفس عملیات بانکی تغییرات چندانی ایجاد نشده است.

در حالیکه در بانکداری‌الکترونیک زیرساختهای بانکی تغییر نموده و برای انتقال منابع نیازی به صدور اسناد کاغذی نمی‌باشد بلکه از طریق دستورهای کامپیوتری مشتری این عمل انجام می‌گیرد. ازسوی دیگر، هدف بانکداری‌الکترونیکی، حذف شعبه بانک و عدم مراجعه حضوری مشتری به شعبه بانک است. به نحوی که مشتری بتواند درمنزل بسیاری از کارهای بانکی مانند پرداخت قبض های آب، برق و تلفن و ارسال و دریافت پول را با رایانه انجام دهد. به طور کلی وجود بانکداری‌الکترونیکی باعث می‌شود که راحت تر بتوان از تعداد شعبه ها کم کرد و همچنین یکسری فعالیت های با ارزش پولی پایین ومبادلات چکی هم از دوش شعبه ها برداشته می‌شود وتوسط سرویس الکترونیکی انجام می‌شود. تمام این موارد نیز در نهایت باعث راحتی و رضایت خاطر بیشتر مشتریان بانک خواهدشد.

با توجه به موارد بالا به راحتی می توان دریافت که بانکداری‌الکترونیک امروز ما با بانکداری های الکترونیک دنیا تفاوت فاحش دارد چون به طور کلی ساختار بانکداری ایران براساس صدور اسناد کاغذی پایه‌ریزی شده و هنوز سیستمهای الکترونیکی نتوانسته جایگاه قابل توجهی را در سیستم بانکی کشور به دست آورد.

6 - بانکداری مشتری مدار در ایران

با شناخت مفاهیم اساسی بانکداری‌الکترونیک بطورحتم در می‌یابیم که با گسترش بانکداری‌الکترونیک حسابهای شخص در بانکهای مختلف یکپارچه خواهد شد و همه چیز در راستای راحتی مشتری بوده و بالطبع نظام بانکی به سمت بانکداری مشتری مدار حرکت خواهد نمود که در آن بسیاری از اعمال متداول در سیستم بانکی کشور عملا بی معنی خواهد بود. مشکلی که بانک ها در حال حاضر، به منظور ارائه خدمات مناسب به مشتریان مختلف، با آن روبرو هستند، وجود پایگاه های اطلاعاتی مختلف است که باعث می‌شود بانک ها نتوانند خدمات مناسبی را به مشتریان مختلف ارائه دهند. راه برطرف کردن این مشکل، ادغام و یکپارچه سازی پایگاه اطلاعاتی مختلف است که از مزیت های این ادغام، اصلاح مدیریت اطلاعات و مدیریت ارتباط با مشتری است. [15]

متولیان بانک های کشور نیز نیک می‌دانند، اگر نتوانند خود را به قافله پیش رونده کنونی برسانند، بی گمان در صنعت بانکداری حرف چندانی برای گفتن و حوزه وسیعی برای عرض اندام نخواهند داشت و دیگر حتی با پناه جستن در ورای چهره خندان متصدیان شعب خود نیز کار چندانی را از پیش نخواهند برد و پافشاری بر مواضع سنتی، چیزی جز از دست رفتن سهم کلان بانک ها در بازار را برای آنها در پی نخواهد داشت.

ولی واقعیت این است که ما هنوز مشتری مداری را نپذیرفته ایم که این به دلیل بی نیازی است.در بانکداری الکترونیک این بانک است که سراغ مشتری رفته و با ارایه و معرفی خدمات خاص از وی می‌خواهد که حسابش را از آن شعبه نبرد ولی در ایران این شما هستید که دنبال بانک می روید. بانک هنگامی‌به مشتری مداری رو می‌آورد که ببیند بخش اعظم موجودی اش متعلق به بخش خصوصی است نه به بخش دولتی. ولی در حال حاضر آنقدر پول در دست بانک زیاد است که اصلا پول های کوچک بخش خصوصی برایش ارزشی پیدا نمی‌کند که بانک را وادار به مشتری مدار شدن کند.

از آنجا که نظام پولی بانکی ایران بر پایه رسوب پول و ارزش افزوده ناشی از گردش پول استوار است اگر قرار باشد پولی را از یک مشتری برای حواله به فرد دیگری دریافت کنند انگیزه برای ارسال سریع آن ندارند و این پول هر چه بیشتر در شعبه بماند، موجودی بالاتری رانشان می‌دهد. ولی در بانکداری مدرن سرعت در گردش پول مشتری مهم است وچون گردش پول موکول به عملیات مشتری است مشتری ارزشمند می‌شود و برای مشتری در هرجایی خدمات فراهم می‌کنند تا پولش در گردش باشد. پس اگر ارزش افزوده ی حقوق کارمند را به تعداد مبادله وصل کنیم نه به رسوب پول،این معضل در بانک های کشور حل می‌شود.

در حال حاضر در شعب بانکهای کشور ما ، در ساعات پایان کار کرکره را پایین می‌شکند و شما را راه نمی‌دهند ولی در بانکداری‌الکترونیکی مبادله ی پول است که ثروت می‌آورد. یعنی پول ابزار خدمت است و  هدف آن نیست و برای همین است که مشتری چون عامل مبادله ی پول است محترم است. در حالی که در بانکداری ما چون رسوب پول مهم است ، حساب شما محترم است نه خود شما !! حساب شما را می‌پایند و شما را از بانک بیرون می‌کنند. بانکداری الکترونیک بعنوان عاملی جهت ایجاد یکپارچگی و افزایش دامنه فعالیت بانکی ، می تواند باعث تکریم واقعی ارباب رجوع باشد، پس اگر روزی در بانک دیدید که شما را بیشتر از حسابتان تحویل بگیرند معلوم است که سیستم بانکی ایران عوض شده است و به سمت بانکداری مشتری مدار حرکت نموده ایم.  

7 – نتیجه گیری

در پایان تاکید می شود که بانکداری الکترونیک موضوعی نیست که بتوان سلیقه ای با آن برخورد نمود، بلکه اجبار قرن21 برای تمام کشورهایی است که خواهان تعامل با دنیای پیشرفته امروز و رشد اقتصادی می باشند.

اگر بطور خلاصه جریان توسعه الکترونیک در بانکداری را به 3 مرحله مکانیزاسیون و خودکارسازی شعب ، اتصال مشتریان به حساب های خودشان و یکپارچه سازی سیستم و اتصال مشتریان به تمامی‌عملیات بانکی تقسیم کنیم ، می‌توان گفت نظام بانکی در ایران در حال گذار از مرحله دوم و آغاز مرحله سوم است. ولی از دیدگاه مشتریان در مرحله فعلی، تفاوت عمده ای در ارایه خدمات حادث نشده است و فقط تا حدی دقت و سرعت افزایش و هزینه ها کاهش یافته است.

چنانچه به اثبات رسیده است حرکت های نو و توسعه ای در سطح ملی نیازمند توسعه هماهنگ و پایدار در تمامی‌زمینه های علمی، فرهنگی، اجتماعی، اقتصادی و سیاسی در تمامی‌سطوح جامعه می‌باشد. نظام بانکی کشور نیز از این امر مستثنی نیست به گونه ای که ارایه خدمات نوین بانکی در سطح کشور مستلزم ارتباط تنگاتنگ کلیه نهادهای اجتماعی و اقتصادی و فرهنگی می‌باشد.

در حال حاضر می بایستی به تقویت توان علمی‌و عملی داخل کشور در زمینه تولید سیستمهای بانکداری‌الکترونیک و بومی‌سازی سیستمهای خارجی پرداخت و باید نسبت به ایجاد فناوری ملی اعم از سخت افزارها و سایر تسهیلات ملی مورد نیاز با استفاده از نیروهای متخصص داخلی اقدام شود. باید به این نکته هم توجه داشت که سرعت پیشرفت بسیار زیاد است و بهمین دلیل هرگز نباید فکر کنیم که دانشمان دراین زمینه کافی است و فراگیری را ادامه ندهیم، بلکه باید در فکر آموزش های دقیق تری در سطح دانشگاه های معتبر باشیم.

با توجه به مشکلات مطرح شده در این مقاله، لازم است سیستم بانکداری کشور برای انجام حرکتهای کلان ملی در جهت انتقال دانش فنی و فناوری بانکداری‌الکترونیک در راستای ایجاد سیستمهای ملی قدمهای اساسی بردارد. لیکن در حال حاضر با توجه به شرایط و مقتضیات موجود در کشور و فضای حاکم بر نظام بانکی و وضعیت تولید سیستمهای بانکداری در کشور و ملاحظه تجارب موفق و ناموفق گذشته بهرحال به نظر می‌رسد که خرید یک سیستم جامع بانکداری در دستور کار اغلب بانکهای کشور قرار دارد و البته بانکها می بایستی در کنار بحث خرید و بومی سازی به مسائل فرهنگ سازی و تامین تجهیزات و بازنگری اساسی در ساختار سنتی نظام بانکی نیز توجه کامل داشته باشند.