کلید واژگان: گردشگری الکترونیک, e-tourism, تجارت الکترونیک, سرویس های الکترونیک,ET

مقدمه:

توسعه فناوری اطلاعات بر حوزه های مختلف کسب و کار و زندگی جاری بشر امروزی اثر داشته است و زمینه تحول, تسریع و تسهیل امور را با ایجاد بسترهای یکپارچه فراهم آورده است. در این میان صنعت گردشگری به عنوان یکی از کسب و کارهای سودآور و مهم دنیا در سال های اخیر تجربه ها و تحولات جدیدی را مشاهده کرده است و با تغییراتی چشمگیر سعی کرده است تا گام های بزرگی برای تطبیق خود با فناوری های نوین بردارد. این انطباق پذیری بر حوزه های مهم این صنعت از جمله زیرساخت ها, فناوری ها, متدها و کارکردها اثرگذار بوده است و باعث افزایش رضایت کاربران نهایی یا همان گردشگران شده است.

واژه ای به نام گردشگری الکترونیکی چند سالی است که در کشور ما به گوش می رسد و این واژه در سایر نقاط جهان حدود 15 سال است با نام e-tourism برای خود جا باز کرده. گردشگری خود یکی از بزرگ ترین صنعت های دنیاست که برای برخی کشورها به عنوان بزرگترین منبع درآمد و یک ثروت ملی به شمار می آید و این امر باعث شده تا تقریبا تمام کشورهای دارای این صنعت به مقوله الکترونیکی کردن آن نیز توجه خاصی داشته باشند.

نقش فناوری اطلاعات در توسعه این صنعت از دو جنبه قابل بررسی است: یکی به کارگیری فناوری اطلاعات در اطلاع رسانی و ارایه خدمات گردشگری که به معنای استفاده همه جانبه از پتانسیل های صنعت فناوری اطلاعات جهت توسعه زیر ساخت های صنعت گردشگری است و دیگری گردشگری مجازی که به معنای الکترونیکی شدن منابع گردشگری موجود و یا حتی فضاهای ساختگی است.

تاریخچه

پیامدهای بالقوه توسعه گردشگری الکترونیک ‌ فعالیت گردشگری از سال 1950 میلادی دچار تحولات عظیمی شد که برخی آن را “انقلاب گردشگری” نام نهاده اند.این تحول منجر به بلوغ و ظهور “گردشگری انبوه”‌ ‌شده و در آینده نزدیک به “گردشگری کیفی” تبدیل خواهد شد.

در حال حاضر گردشگری، فعالیتی قدرتمند و حرفه‌ای بزرگ در سطح جهان است. به نحوی که ابتدا قبل از نفت،آنگاه همردیف آن و سپس بالاتر از آن قرار گرفته است. در سال 1992 از هر 15 نفر شاغل در جهان، 1 نفر در بخش گردشگری فعال بوده‌اند. و کل شاغلین این بخش در همان سال 130 میلیون نفر بوده است. در حال حاضر(دسامبر سال 2003 میلادی) میزان 10 درصد از شاغلان دنیا در مشاغل وابسته به بخش گردشگری فعالیت دارند.‌ تعداد گردشگران در جهان در سال 1996 برابر 592 میلیون نفر و درآمد حاصله برابر 423 میلیارد دلار بوده است. میزان درآمد فعالیت گردشگری از سال 1950 تا 1992، 132 برابر شده و برآورد شده است که در سال 2005 بیش از 157 میلیون نفر در این بخش شاغل باشند. از سال 1990 تا 2005 حدود 40 میلیون شغل در این بخش ایجاد می‌شود. و از سال 2000 تا 2005 هر ساله 750 میلیون نفر به گردشگری خواهند پرداخت.

درآمد گردشگری در سال 2005 حدود 6/6 درصد از درآمد ناخالص جهان خواهد بود. میزان درآمد صاحبان دفاتر خدمات مسافرتی، هتلداران و شرکتهای هواپیمائی حدود 800 میلیارد دلار و میزان درآمد برای صنایع و اشخاص شاغل در این بخش (مستقیم و غیر مستقیم) در حدود 550 میلیارد دلار برآورد شده است. ‌ حجم مبادلات گردشگری بین‌المللی بیش از 20 درصد از کل مبادلات بین‌المللی است. ‌ براساس پیش‌بینی “سازمان جهانی جهانگردی” در سال 2010 در حدود 1 میلیارد و 18 میلیون نفر به گردشگری خواهند پرداخت و درآمد ناشی از گردشگری بین‌المللی در همان سال به 5/1 تریلیون دلار خواهد رسید. این ارقام تا سال 2020 سالانه 6/1 میلیارد نفر گردشگر و درآمد سالانه‌ای بیش از 2 تریلیون دلار خواهد رسید. که در حدود 7/4 برابر درآمد گردشگری در سال 1996 است. در مواردی کارشناسان اقتصاد منطقه‌ای، گردشگری را بعنوان تنها عامل استقرار منابع و توسعه مناطق کمتر توسعه یافته پنداشته‌اند.‌ اهمیت فناوری اطلاعات ‌ بین سالهای 1995 تا 1998 میلادی تولیدات ناشی از فناوری اطلاعات 8 درصد از کل تولید ناخالص ملی ایالات متحده را تشکیل داده که به میزان 35 درصد از رشد واقعی اقتصاد ملی آن کشور نیز بوده است. ‌

در ایالت ویرجینیا 8/76 درصد از شهروندان از خانه یا محل کار خود به اینترنت دسترسی دارند. 38 درصد از آنها از اینترنت و پست الکترونیک بطور روزانه استفاده می کنند که نشان دهنده عمومیت یافتن اینترنت است.‌ تعداد پایگاهها در اینترنت از 111 پایگاه در سال 1977 به 10 هزار پایگاه در سال 1987 رسید.این تعداد در سال 2002 به بیش از 2 میلیون پایگاه رسید.تعداد کاربران اینترنت نیز از‌ 407 میلیون نفر در سپتامبر سال 2001 به 840 میلیون نفر در سپتامبر 2002 نفر در 218 کشور رسید.پیش بینی می‌شود تا سال 2005 این رقم به حدود 2 میلیارد نفر و تا سال 2020 به بیش از 80 درصد جمعیت روی کره زمین برسد.