دانشکده شهید شمسی پور

عنوان :

تاریخچه بانک و بانکداری در ایران

استاد:

دانشجو:

سال 1389
تاریخچه بانک و بانکداری درایران

بانکداری در ایران از قرون وسطی تا اوایل قرن نوزدهم منحصر به فعالیتهای صرافی بود. صرافی های بزرگی در تبریز، مشهد، تهران، اصفهان، شیراز و بوشهر یعنی مراکز تجاری عمده آن دوره وجود داشتند. در این دوره هیچ موسسه دولتی یا بانک خارجی در کشور فعالیت نداشت و نقل و انتقال وجوه در داخل یا در خارج توسط صرافان انجام می گرفت. موسسات صرافی عمده آن روزگار شامل تجارتخانه برادران تومانیانس، تجارتخانه جمشیدیان، تجارتخانه جهانیان و شرکت اتحادیه بودند که فعالیت اکثر آنها تا قبل از سال 1300 هجری شمسی متوقف گردید.

اولین بانکی که در ایران تاسیس شد، شعبه یک بانک انگلیسی بود که مرکز آن در لندن و حوزه فعالیت آن جنوب آسیا به ویژه هندوستان می بود. این بانک، "بانک جدید شرق" خوانده می شد. در سال 1266 هجری شمسی ابتدا شعبه ای در تهران ایجاد کرده و سپس به ایجاد شعب در اصفهان، بوشهر، تبریز، رشت، شیراز و مشهد اقدام نمود. در سال 1269 هجری شمسی، بانک داراییهای خود را به "بانک شاهی ایران" که این بانک نیز بانکی انگلیسی بود فروخت و از آن پس بانک شاهی ایران جانشین بانک جدید شرق شد.

بانک شاهی ایران. رویتر انگلیسی با عطای وام به ناصرالدین شاه قاجار امتیازات بزرگی از وی گرفت که یکی از آنها حق تاسیس بانک بود. در سال 1267 هجری، امتیاز اول لغو شد و امتیاز دیگری به مدت 60 سال که اساس آن تشکیل بانک شاهی و انحصار انتشار اسکناس بود به وی اعطا گردید. مقر این بانک لندن بود و بانک تابع قوانین انگلستان بود. بانک از سال 1269 کار خود را آغاز کرده و "اولین اسکناس بانکی" را در ایران منتشر نمود. در سال 1309 حق انحصاری نشر اسکناس از بانک خریداری شد و به بانک ملی ایران واگذار گردید. این بانک تا سال 1327 یعنی پایان مدت امتیاز 60 ساله خود در ایران فعالیت کرد و سپس تا سال 1331 نیز بدون مجوز تحت نام "بانک انگلیس در ایران و خاور میانه" به کار خود ادامه داد.

بانک استقراضی ایران. پس از تاسیس بانک شاهی، امتیاز تاسیس بانک دیگری به نام "بانک استقراضی ایران" به یکی از اتباع روسیه تزاری واگذار شد. مدت امتیاز این بانک 75 سال بود. بانک در سال 1270 هجری شمسی با افتتاح یک اداره مرکزی و شعباتی در چند شهر شمال کشور کار خود را آغاز کرد. در سال 1277 دولت روسیه کلیه سهام این بانک را خرید و آن را تحت کنترل بانک دولتی پترزبورگ درآورد. در سال 1301 بر اساس توافق قبلی بین ایران و اتحاد جماهیر شوروی سابق، بانک به دولت ایران واگذار شد. این بانک هیچ گاه نتوانست سپرده قابل ملاحظه ای جذب کند و در انجام فعالیت های بانکی چندان موفق نبود. در سال 1312 این بانک در بانک کشاورزی ایران ادغام شد.

بانک عثمانی. بانک عثمانی یک بانک انگلیسی بود که با سرمایه مشترک انگلیس و فرانسه در ترکیه امروزی تاسیس شد. این بانک در سال 1301 شعبه ای در تهران و شهرهای غربی ایران تاسیس نمود.

بانک روس و ایران. بانک ایران و روس در سال 1303 از سوی اتحاد جماهیر شوروی سابق و به منظور تسهیل مبادلات بازرگانی بین دو کشور تاسیس شد. اداره مرکزی آن در تهران بود و شعباتی نیز در شهرهای شمالی ایران داشت. فعالیت بانک در ابتدا منحصر به انجام امور مالی موسسات بازرگانی وابسته به دولت شوروی در ایران و مبادلات بازرگانی بین دو کشور بود. بانک روس و ایران قبل از پیروزی انقلاب اسلامی تنها بانک خارجی بود که در ایران به عملیات بانکی اشتغال داشت. مرکز قانونی بانک تهران بود و فعالیت های آن بر اساس قوانین بانکی ایران صورت می گرفت.

بانک های ایرانی. فکر تاسیس یک بانک جدید با سرمایه و مدیریت ایرانی قبل از انقلاب مشروطیت، یعنی ده سال قبل از تأسیس بانک شاهی ایران به وجود آمد. در این زمان "حاج محمد حسین" که از صرافان بزرگ بود، پیشنهاد تاسیس بانکی با سرمایه مشترک دولت ایران و مردم را به ناصرالدین شاه ارائه داد، اما متأسفانه طرح مورد موافقت قرار نگرفت. پس از استقرار مشروطیت نمایندگان اولین دوره مجلس تأسیس یک بانک ملی را خواستار شدند، اما سرمایه لازم فراهم نیامد.

اولین بانک ایرانی در سال 1304 به نام "بانک پهلوی قشون"، از محل وجوه بازنشستگی نظامیان و برای سامان دادن به امور مالی ارتش بوجود آمد. سپس نام آن به "بانک سپه" تغییر کرد. فعالیت های بانکی این بانک در آغاز تأسیس محدود بود. در سال 1305 با استفاده از وجوه صندوق بازنشستگی کشور، "موسسه رهنی ایران" تأسیس شد. این موسسه که تحت نظارت وزارت دارایی فعالیت می کرد، در مقابل اخذ وثیقه منقول به افراد وام به بهره پایین ارائه می کرد. این موسسه پس از تاسیس بانک ملی ایران، جزیی از این بانک شد و از سال 1318 که بانک رهنی به وجود آمد، به "بانک کارگشایی" تغییر نام یافت.

بانک ملی ایران. قانون اجازه تأسیس بانک ملی ایران در 14 اردیبهشت 1306 به وسیله مجلس شورای ملی تصویب شد. بر اساس این قانون دولت مکلف شد که بانکی به نام "بانک ملی ایران" تأسیس کند. سرمایه بانک 15 میلیون ریال در نظر گرفته شد. در سال 1307 بانک ملی با سرمایه 20 میلیون ریال تأسیس شد و علاوه بر مسئولیت نگاهداری حسابهای دولت، حق نشر اسکناس نیز در سال 1311 به این بانک واگذار شد.

بانک ملی ایران از همان ابتدای تأسیس شکل شرکت سهامی را داشت و سرمایه اولیه آن یعنی 20 میلیون ریال به 20 هزار سهم هزار ریالی (13500 سهم با نام و 6500 سهم بی نام) تقسیم شده بود. اما در سال 1317 انتقال سهام بانک به غیر دولت ممنوع شد. سرمایه بانک در سال 1314 به 300 میلیون ریال و در سال 1331 به 2 میلیارد ریال افزایش یافت. بانک ملی با توجه به محدودیتهای نظام بانکی تا پیش از سال 1335 کلیه وظایف بانک مرکزی در اقتصاد را نیز به عهده داشت. پس از تأسیس بانک مرکزی وظایف مزبور به این بانک واگذار گردید.

ایجاد بانکهای خصوصی در ایران. با وجود عدم منع قانونی تأسیس بانک در ایران و با وجود توسعه بانک های ملی و سپه و بانک های خارجی، هیچ بانک خصوصی با سرمایه ایرانی تا بعد از جنگ جهانی در کشور تأسیس نشد و در نتیجه فعالیت های بانکی در سراسر کشور، در دست چند بانک باقی ماند. با تصویب اولین طرح برنامه عمرانی کشور در سال 1327، نیاز به وجود موسسات اعتباری افزایش یافت. در تیرماه 1328 دولت به منظور کمک مالی به واحدهای تولیدی خصوصی "بانک برنامه" را ایجاد کرد. سپس "بانک بازرگانی ایران" به عنوان اولین بانک خصوصی به صورت شرکت سهامی در بهمن ماه 1328 تأسیس شد و در سال 1329 فعالیتهای بانکی خود را آغاز کرد. از سال 1329 تا سال 1350، 21 بانک خصوصی در ایران تأسیس شد. علاوه بر این "بانک اقتصادی ایران" در سال 1338 تأسیس و در سال 1341 منحل گردید. "بانک ایران و غرب" نیز که در سال 1338 تأسیس شده بود، در سال 1343 به "بانک اعتبارات تعاونی توزیع" تغییر نام یافت. از سال 1351 تا سال 1357، ده بانک دیگر نیز در ایران تأسیس شد. تعداد شعبات بانک ها در سال 1357 بالغ بر 8270 شعبه بود.

بانک مرکزی ایران. در سال 1339 "بانک مرکزی ایران" با سرمایه 3600 میلیون ریال از محل تفاوت ارزیابی پشتوانه اسکناس تأسیس شد. به موجب قانون پولی و مالی کشور فعالیتهای غیر انتفاعی بانک ملی ایران مانند نشر اسکناس، بانکداری دولت و عملیات مشابه آن به بانک مرکزی واگذار گردید. بانک که در مرداد ماه 1339 رسما کار خود را آغاز کرد، مسئولیت اداره نظام پولی و اعتبار و کنترل سازمان بانکی کشور را به عهده گرفت. سرمایه بانک مرکزی در سال های بعد افزایش یافت.

قوانین بانکداری. "اولین قانون بانکی کشور" در سال 1334 به تصویب کمیسیون های مشترک دو مجلس رسید و برای اولین بار مقررات خاصی برای تشکیل بانک و عملیات بانکی به اجرا گذارده شد. بر اساس این قانون بانک طبق مقررات عمومی تشکیل شرکت ها و قانون تجارت باید تأسیس شود. علاوه بر این هیأتی به نام هیئت نظارت بر بانکها برای نظارت و مراقبت در اجرای قانون بانکی و کنترل سازمان و عملیات اعتباری بانک ها به وجود آمد. اجازه تأسیس بانک، تعطیل بانک پس از تأسیس، اجرای سیاست پولی و اعتباری کشور، اجازه معاملات ارزی بانک ها و تنظیم مقررات خاص ناظر بر روابط بانک ها و مشتریان آنها به این هیئت محول شد. این قانون شامل 5 قسمت بود که به ترتیب به تأسیس بانک، سرمایه و اندوخته بانک های داخلی و خارجی، حدود عملیات بانک ها با اشاره به عملیات ممنوع و ذخایر قانونی، هیئت نظارت بر بانک ها، مقررات ناظر بر تطبیق وضع بانک های موجود با قانون بانکداری و مقررات مربوط به انحلال بانک ها اختصاص یافته بود. در سال 1339 قانون دیگری که جامع تر از قانون اولیه بود، به نام "قانون بانکی و پولی کشور" به تصویب دو مجلس رسید. این قانون تا 18 تیرماه 1351 اجرا و در تاریخ مزبور قانون جدید پولی و بانکی کشور به تصویب رسید که امروزه نیز بخش های عمده ای از آن مورد استفاده قرار می گیرد.

نظام بانکی بعد از انقلاب اسلامی ایران. پس از پیروزی انقلاب اسلامی در بهمن 1357 تجدید نظر در نظام بانکی کشور ضروری شد. در خرداد 1358 شورای انقلاب لایحه ای را به تصویب رسانید که بر اساس آن نظام بانکی کشور ملی شد. بر اساس این لایحه 28 بانک، 16 شرکت پس انداز و وام مسکن و 2 شرکت سرمایه گذاری ملی اعلام شدند. در مورد هشت بانک دیگر که دولتی بودند، یعنی بانک های ملی، سپه، بیمه ایران، رفاه کارگران، اعتبارات صنعتی، تعاون کشاورزی، توسعه کشاورزی و بانک رهنی ایران، لزومی به تغییر مالکیت نبود. از 28 بانک مورد اشاره در بالا 15 بانک متعلق به بخش خصوصی ایرانی و 13 بانک در تملک مالکین خصوصی ایرانی و خارجی بودند.

در تاریخ هفتم مهرماه 1358 لایحه قانونی اداره امور بانک ها به تصویب شورای انقلاب اسلامی رسید. در این لایحه ارکان بانک ها به شکل زیر مشخص شدند: 1- مجمع عمومی بانک ها (ریاست مجمع با وزیر اقتصادی و دارایی و در غیاب وی با وزیر بازرگانی است)، 2- شورای عالی بانک ها (ریاست شورای عالی بانک ها رئیس کل بانک مرکزی است)، 3- هیئت مدیره هر بانک، 4- مدیر عامل هر بانک و 5- بازرسان قانونی هر بانک.

ادغام بانک ها. در ماده هفدهم لایحه قانونی اداره امور بانک ها پیش بینی شده است که مجمع عمومی بانک ها می تواند نسبت به گروه بندی و ادغام بانک ها بر حسب ضرورت اقدام نماید. پس از ملی شدن بانک ها، مسئله ادغام بانک ها به دلایل زیر مورد نظر قرار گرفت: 1- بالا رفتن هزینه های پرسنلی و اداری، 2- اتلاف منابع مالی و نیروی انسانی، 3- افزایش نامعقول نرخ سود گروهی از بانک ها، 4- کسر منابع مالی گروهی از بانک ها و تامین آن از طریق گرفتن وام های خارجی با هزینه زیاد، 5- بروز مشکلات در زمینه اجرای صحیح سیاست های پولی و اعتباری به علت تعدد واحد های اجرا کننده سیاست ها و عدم هماهنگی مدیران این واحدها. مجمع عمومی بانک ها با توجه به دلایل فوق در دی ماه 1358 شبکه بانکی کشور را که در آن زمان از 36 بانک تشکیل می شد به شکل زیر تجدید سازمان داد:

الف) "بانک های تجاری" که عبارتند از: 1- بانک ملی، 2- بانک سپه، 3- بانک رفاه کارگران، 4- بانک صادرات ایران، 5- بانک تجارت (با ادغام 12 بانک به وجود آمد)، 6- بانک ملت (با ادغام 10 بانک به وجود آمد).

ب) "بانک های تخصصی" که عبارتند از: 1- بانک صنعت و معدن (این بانک با ادغام سه بانک صنعتی، یک شرکت سرمایه گذاری و دو صندوق ضمانت صنعتی و معدن ایجاد شده است)، 2- بانک مسکن (این بانک با ادغام دو بانک ساختمانی و 16 شرکت سرمایه گذاری ساختمانی و پس انداز مسکن به وجود آمده است)، 3- بانک کشاورزی (این بانک با ادغام دو بانک تعاون کشاورزی و توسعه کشاورزی و موسسات اعتباری وابسته به وزارت کشاورزی به وجود آمده است).

تعریف بانک

بانک هاموسساتی هستند که از محل سپرده های مردم میتوانند سرمایه های لازم را در اختیار صاحبان واحدهای صنعتی، کشاورزی و بازرگانی واشخاص قرار دهند. تکامل بانکداری به زمانی که نوشتن به وجود آمد برمی گردد و اکنونبه عنوان یکموسسهمالی که به بانکداری و ارائه خدماتفاینانسمی پردازد همچنان رو به تکامل است.

در حال حاضر عموماً واژهبانکبه موسسه ای گفته می شود کهمجوزبانکداریداشته باشد. مجوز بانکداری توسط دستگاه هاینظارتمالی اعطا می شود و حق ارائه اغلب خدمات مهم بانکی از قبیل پذیرشسپرده هاو دادنوامرا می دهد. موسسه های مالی دیگری هموجود دارند که تعریف حقوقی بانک را ندارند و در اصطلاحموسسهاعتباری غیر بانکی نامیده می شوند. بانک ها زیرمجموعه ای از صنعتخدمات مالیهستند. به طور معمول سود بانک هااز طریق کارمزد انجام خدمات مالی و نیز بهره ای که از راه سپردهای مشتریان به دستمی آید حاصل می شو د. در ایران بانک ها به عنوان یک موسسه ی اقتصادی از طریق عقودمتفاوت اسلامی با مشتریان مشارکت کرده، سود حاصل می کنند«بانکداری اسلامی».

خدماتی که معمولاً به وسیله بانک ها ارائه می شوند

اگرچه نوعخدمات ارائه شده به وسیله یک بانک به نوع بانک و کشور بستگی دارد، معمولاً بانک هاخدمات زیر را ارائه می دهند :

• دریافت مستقیم سپرده های اشخاص و افتتاححساب جاریوحساب سپرده سرمایه گذاری
• اعطای وام به شرکت ها و اشخاص
• تسهیل مبادله پول از طریقانتقال تلفنی
• صدورکارت اعتباری،دستگاه خودپردازوکارت بدهی
• بانکداری اینترنتی
• نگهداری از اشیای قیمتی، به ویژه درصندوق امانات

انواع بانک

بانک های مختلفی وجود دارد که شامل موارد زیر می شود:

• بانکمرکزیکه معمولاً سیاست پولی یک کشور را کنترل می کند. اغلب این بانک مسئولیتکنترل تهیه پول و چاپ اسکناس را به عهده دارد. از میان آنها می توانبانکمرکزی جمهوری اسلامی ایران را نام برد.
• بانکتجاریکه به طور سنتی به تامین منابع مالی تجارت می پردازد. اما در تعریفامروزی به بانک هایی گفته می شود که سرمایه شرکت ها را به جای وام به شکلسهام تامین می کنند.

بانک تجاری

بانک های تجاریبا قبول انواعسپردهو اعطاء اعتبار نقش اساسی در فعالیتهای اقتصادی هر کشور ایفا می کنند. بانک های تجاری به خصوص وظیفه دارند سرمایه جاریموسسات تولیدی و بازرگانی را تامین نمایند. این نوع بانک ها معمولاً به انجام دادنعملیات معمولی بانکی از قبیل قبول سپرده، نقل و انتقال پول در داخل، انجام معاملاتارزی، صدورضمانت نامه، اعطای تسهیلات، افتتاح اعتباردرحساب جاری، تنزیل اسناد و اوراق تجاری «خرید دین» و خدمات متنوع دیگر می پردازند.

بانک های تجاری از سرمایه گذاری های مستقیم در خرید و فروش کالا به منظور تجارتو از ایجاد انحصارات بزرگ منع گردیده اند.

بانک تخصصی یا توسعه ای

بانک توسعه ایبه بانکی گفته می شود کهعلاوه بر وظایف اعتباری بانکی عهده دار وظایف توسعه ای نیز می باشد، که اصلی ترینوظیفه آنها تجهیز منابع مالی نسبتاً ارزان در میان مدت و بلند مدت برای اجرای طرحهای اقتصادی است. بانک های توسعه ای یا تخصصی عامل انتقال دهنده سیاست های اقتصادیدولت به بخش های مربوطه بوده و با برنامه ریزیهای صحیح، منابع مالی جمع آوری شده رادربخش های مختلف اقتصادی توزیع می نمایند.

بانک های تخصصی در ایران عبارتنداز :

• بانک توسعه صادرات
• بانک کشاورزی
• بانک صنعت و معدن
• بانک مسکن

مجوز بانکداری

دارا بودنمجوز بانکداریبرای یکموسسهمالی که می خواهد خدمات بانکی ارائه دهد ضروری است. بر اساس اغلب قوانین فعالیتهای اصلی بانکی از قبیل گرفتنسپردهمردم تنها منحصر به دارندگان این مجوزمی شود.

با این وجود برخی ازخدمات بانکی به وسیله موسساتی ارائه می شود کهمجوز بانکداری ندارند. از جمله می توان موسسسه ای را نام برد کهغیر بانکینامیده می شود.

منبع: اقتصاد کلان - دکتر مهدی تقوی - ص 176تا 185- ناشر: انتشارات دانشگاه پیام نور 

تعریف کسب و کار کوچک   :

به منظور تحلیل آماری و با قاعده درخصوص کسب و کار کوچک ، باید گفت که این مقوله دارای قوانین اجرایی تجاری است. هرصنعتی بر اساس درآمد و میزان استخدام سالانه ، اندازه استانداردی را برای خود تعریفمی‌کند. در بیشتر موارد این تعریف به واسطه نمایندگی‌های دولتی تعریف می‌شود تا تحتقوانین تغییرپذیر دولتی تحلیل ‌هایی را صورت دهند. به علاوه ، این استانداردها برایبرنامه‌هایی که در خصوص کمک بهبود به امور مالی است کارا می‌باشد. کسب و کار کوچکبصورت مستقل است و هر شرکتی با کمتر از 500 پرسنل در این حیطه قرار می‌گیرد. ایناندازه مرسومترین استاندارد تعریف شده است. در آمریکا حدود 5/22 میلیون کسب و کارمستقل از کشاورزی و زراعت وجود دارد که 99 درصد آن کسب و کار کوچک(Small Business) به حساب می‌آیند.

راهنمای شروع یک کسب و کار کوچک:
این راهنما به منظورآن تدوین شده است که بتواند با بیان تمامی نکات و در عین حال حفظ سادگی و قابل فهمبودن، به شما در راه ایجاد یک کسب و کار موفق کمک کند.

گام اول: ارزیابی اولیه
- آیا کارآفرینی برای شماساخته شده است ؟
بدیهی است که شروع یک کسب و کار جدید ریسکهای زیادی را بههمراه دارد که البته با برنامه ریزی می‌توان شانس موفقیت را بالا برد. بنابراینبهترین نقطه شروع آن است که نقاط قوت و ضعف خود را بعنوان دارنده یک کسب و کاربشناسید.
- آیا شخصیتی مستقل و خودجوش دارید؟
این را همیشه در نظرداشته باشید که در صورت شروع یک کسب و کار کوچک ، این خود شما هستید و نه شخص دیگرکه باید تصمیم بگیرید که چگونه پروژه‌ها ، برنامه‌ها و زمان خود را مدیریت کنید.
- تا چه حد با شخصیتهای متفاوت و افراد گوناگون می‌توانید ارتباط برقرارکنید؟
صاحبان کسب و کار ناگزیرند که با افراد و اقشار مختلفی سرو کار داشتهباشند. آیا شما می‌توانید با مشتریان، تامین‌کنندگان، کارکنان و ... در جهت منافعکسب و کار خود ارتباط برقرار کنید.
- تا چه حد قدرت تصمیم‌گیری دارید؟
صاحبان کسب و کار کوچک بایستی بطور متداوم ، به سرعت و در شرایط بحرانی بتوانندمستقلا" تصمیم‌گیری کنند.
- آیا شما استقامت فیزیکی و احساسی لازم برای ادارهیک کسب و کار را دارید؟
مالکیت یک کسب و کار علاوه بر چالش و هیجان ،مستلزم فشارکاری زیاد ، ساعتهای کاری زیادی می‌باشد. آیا شما می‌توانید 12 ساعت درروز و هفت روز در هفته را کار کنید؟
- تا چه حد می‌توانید برنامه‌ریزی وسازماندهی کنید؟
تحقیقات نشان می‌دهد بسیاری از شکستها در صورت برنامه‌ریزیصحیح ، به وجود نمی آمد.
- آیا انگیزه لازم را برای تحمل مشقات رادارید؟‌
ممکن است شما در حین اداره یک کسب و کار احساس کنید که در برخیمواقع توانایی تحمل تمامی مشقات و زحمات را به تنهایی ندارید و فقط داشتن انگیزهقوی است که می‌تواند در این مواقع سختی ، دلگرم و امیدوار سازد.
- این کسب وکار چگونه خانواده شما را متاثر می‌سازد؟
سالهای اولیه شروع یک کسب و کارمی‌تواند سختی‌هایی را برای خانواده و زندگی شخصی شما ایجاد کند. در عین حال ممکناست خانواده شما تا به سوددهی رسیدن کسب و کار ، دچار مشکلات و فشارهای مالی شوند. بنابراین حمایت و یا عدم حمایت خانواده نقش مهمی در شروع و ایجاد یک کسب و کاردارد.
این حقیقت دارد که دلایل زیادی برای عدم شروع یک کسب و کار کوچک و مستقلوجود دارد ، اما برای افرادی که واجد شرایط فوق هستند ، مزایای زیادی وجود دارد کهقطعا" از ریسکهای آن بیشتر است.
اینکه شما خادم و مخدوم خود می‌شوید!
زحمتو تلاش و ساعتهای کاری زیاد مستقیما" به نفع شماست و نه شخص دیگر!
امکان کسبدرآمد و رشد ، محدودیت کمتری دارد.
چالش و هیجان کار برای شما افزایش می‌یابد.
اداره یک کسب و کار مستقل امکان فراگیری زیادی را برای شما فراهم می‌آورد.

گام دوم: برنامه ریزی کسب و کار
شروع یک کسب و کارنیاز به انگیزه ، علاقه و استعداد دارد. همچنین نیاز به تحقیقات وسیع و برنامه‌ریزیصحیح دارد. اطلاعات زیر برای تهیه طرح کسب و کار ( Business Plan ) می‌تواند بسیارمؤثر واقع شود:
- قبل از شروع به کار لیستی از تمامی دلایلی که می‌خواهیدبخاطر آنها وارد دنیای تجارت شوید ، تهیه کنید. مثلاً:
شما می‌خواهید رئیسخود باشید.
شما می‌خواهید استقلال مالی داشته باشید.
شما می‌خواهید آزادباشید.
شما می‌خواهید آزادانه تمامی تواناییها و دانسته‌های خود را به کارببرید.
- سپس بایستی تعیین کنید که اصولا" چه کسب و کاری برای شما مناسباست. لذا این سؤالات را از خود بپرسید:
من دوست دارم با وقت خود چه کاریانجام دهم؟
چه مهارتهای تکنیکی من تا به حال آموخته‌ام؟
به نظر دیگران من درچه کارهایی مهارت دارم؟
من چقدروقت آزاد برای اداره یک کسب و کار موفق دارم؟
آیا من هیچ سرگرمی یا علاقه‌ای که قابل تبدیل شدن به کسب و کار شدن را داشتهباشند ، دارم؟
- پس از تعیین کسب و کار مناسب تحقیقات لازم را جهت پاسخ بهسؤالات زیر به عمل آورید:
آیا ایده من کاربردی است و آیا نیازی را برآوردهخواهد کرد؟
رقبی من چه کسانی خواهند بود؟
مزیت رقابتی شرکت من نسبت بهشرکتهای موجود چیست؟
آیا من می‌توانم خدمت بهتری ارائه دهم؟‌
آیا منمی‌توانم برای کسب و کار جدید خود تقاضا ایجاد کنم؟
- آخرین مرحله قبل ازتهیه طرح کسب و کار این است که چک لیست زیر را تهیه کنید و پاسخ دهید:
منعلاقه به شروع چه کسب و کاری دارم؟
چه خدمتی یا کالایی قرار است ارائه دهم؟ درکجا قرار است این کار را انجام دهم؟
چه مهارت و تجربه‌ای برای این کار دارم؟
ساختار قانونی شرکت من چگونه خواهد بود؟ ( سهامی عام، خاص و ... )
اسم کسبو کار چه چیزی باشد؟
چه امکانات و تجهیزاتی نیاز خواهم داشت؟
به چه تسهیلاتو امکانات بیمه‌ای نیاز خواهم داشت؟
پاسخ شما به تمامی سؤالات بالا شما را درطراحی یک کسب و کار کامل جامع یاری می‌کند.

گام سوم: تامین منابع مالی
یکی از کلیدهای اساسیموفقیت و پیشرفت در شروع کار ، جذب و تامین منابع مالی کافی برای راه‌اندازی یک کسبو کار کوچک است. اطلاعات زیر تکیه بر روشهای جمع‌آوری پول برای شرکتهای کوچک دارد. همچنین شما را در تهیه درخواست وام ( Loan Prposal ) یاری می‌دهد. منابع زیادی برایجمع‌آوری سرمایه وجود دارد. باید توجه داشته باشیم که قبل از تصمیم‌گیری ، تمامیمنابع ممکن را جستجو کنیم :
- پس‌اندازهای شخصی
- دوستان و افراد خانواده
- بانکها و مؤسسات اعتباری
- شرکتهای سرمایه گذاری مخاطرهآمیز

چگونه یک درخواست وام ( Loan Prposal ) تهیهکنیم؟
مورد قبول واقع شدن درخواست شما بستگی به نحوه تنظیم درخواستشما دارد. بخاطر داشته باشید که وام دهندگان در کاری سرمایه‌گذاری می‌کنند که نسبتبه بازگشت سرمایه خود مطمئن باشند. بنابراین یک درخواست وام خوب شامل اطلاعات زیرباید باشد:
 اطلاعات کلی راجع به شرکت :
- نام و آدرس شرکت ، ناممدیر ،‌ اعضای هیئت مدیره و ...
- دلیل نیاز به وام ،‌مورد مصرف وام و ضرورتآن.
- مبلغ دقیق موردنیاز برای رسیدن به اهداف مربوطه.
تاریخچه کسب وکار :‌
- تاریخچه و طبیعت کار ، توضیح کامل در مورد نوع کار ، قدمت وکارکنان و دارایی‌های آن.
- اطلاعات کامل راجع به نحوه مالکیت و ساختار قانونیشرکت.
اطلاعات راجع به مدیریت :
نوشته کوتاهی راجع به مدیران ، سوابق، تحصیلات ، تجربیات و مهارتهای آنان تهیه کنید.
اطلاعات بازار :
- به وضوح محصول و یا خدمت شرکت خود و بازار آن را تشریح کنید.
- بازار رقابت ورقبای خود را شناسایی کرده و مزیت رقابتی خود را بیان کنید.
- اطلاعاتی راجع بهمشتریان و اینکه چگونه کسب و کار شما نیازهای آنها را برطرف می‌کند ، تهیه کنید.
اطلاعات مالی :
- صورتهای مالی و سود و زیان 3 سال گذشته خود راارائه کنید. در صورت شروع یک کسب و کار جدید درآمدهای پیش‌بینی شده را ارائه کنید.
- اطلاعات مالی راجع به خود و سایر سهامداران عمده شرکت را بیان کنید.
- ودر آخر سوگندی مبنی بر تعهد نسبت به وام یاد کنید و امضاء نمائید.

وام دهندگان بر چه اساسی شما را می‌سنجند؟
وقتیوام دهندگان درخواست شما را بررسی می‌کنند شش فاکتور را مدنظر قرار می‌دهند که بهشرح زیر می‌باشند:
 
6C مالی:
1. Character : شخصیت وام گیرنده و میزان تعهد و جوانی واخلاقی وی مبنی بر بازگشت وام در زمان مقرر.
2. Capacity to pay : ظرفیت بازپرداخت وام گیرنده که بر اساس تجزی تحلیل و بررسی درخواستوام ، صورتهای مالی و سایر مدارک مالی وی تعیین می‌شود.
3. Capital : شامل مجموع کل بدهی‌ها و دارایی‌ها می‌باشد که وامدهندگان ترجیح می‌دهند که نسبت بدهی به دارایی شرکتها حتی‌المقدور کمتر باشد چرا کهنشانگر پایداری مالی شرکت است.
4. Collateral : میزان وثیقهکه هر چه بیشتر باشد و اختلاف آن با مبلغ ،‌ وام داده شده کمتر ، اطمینان خاطر وامدهنده از بازپرداخت وام بیشتر خواهد بود.
5. Conditions : شرایط کلی اقتصادی ، جغرافیایی وسعتی شرکت ...
6. Confidence : یک وام گیرنده موفق سعی می‌‌کند که اطمینان وام دهنده را از 5 مورد قبلی جلب کندو وی را به وام دادن ترغیب نماید.
و در آخر برای جمع‌بندی چک لیست زیر را ارائهمی‌کنیم که البته برخی از بندها بنابر نوع و ماهیت کسب و کار قابلیت تغییر و یا حذفدارند. چک لیست کلی شروع یک کسب و کار کوچک :
- انتخاب کسب و کار بر اساس علاقهو توانایی‌ها
- انجام تحقیقات و بررسی‌های لازم در مورد ایده کیب و کار
- تهیه طرح کسب و کار و طرح بازاریابی
- انتخاب یک نام برای کسب و کار
- چککردن حق استفاده از نام انتخاب شده و کسب اجازه برای استفاده از‌ آن نام
- ثبتکسب و کار با نام انتخاب شده
- تعیین مکان مطلوب برای شروع کسب وکار
- چککردن و بررسی قوانین منطقه‌ای ( منطقه انتخاب شده برای احداث کسب و کار )
- تعیین نوع ساختار قانونی شرکت و مستندسازی
- اخذ اجازه ها و لیسانس‌های موردنیاز
- ثبت حقوق انحصاری ( Copy right )
- در صورت کارآفرینی و یا خلقمحصول جدید ، ثبت Patent
- انجان تبلیغات و نشر اعلامیه های لازم مبنی بر شروعکسب وکار جدید
- تهیه خطوط تلفن کاری و سایر تجهیزات موردنیاز
- انجامکارهای مربوط به بیمه
- اخذ اطلاعات مربوط به مالیات شرکت
- بیمه‌کردنکارکنان و جمع‌آوری اطلاعات راجع بع قوانین کار
- تعیین سیستم دستمزد حقوق ونحوه جبران خدمات کارکنان ( در صورت وجود )
- افتتاح یک حساب بانکی برای کسب وکار
- چاپ کارتهای تجاری برای شرکت و ایجاد آرم برای شرکت
- خرید تمامیلوازم تجهیزات موردنیاز
- ایجاد E-mail و Website برای شرکت
- انجامتبلیغات وسیع‌تر در نشریات و تلویزیون و...
- تماس با تمامی افراد ممکن اعم ازخانواده و غیر هم ، مبنی بر شروع کسب و کار جدید
- سایر موارد

مصطفی دلاوری

کارشناس اشتغال اداره مشارکت‌های مردمی

و اشتغال بهزیستی استان مرکزی

منابع و مأخذ :

1 – اینترنت

2 – کتاب کارآفرینی در سازمان‌های دولتی

3 – مقاله‌های کارآفرینیو  کسب کارهای کوچک

مروری بر مزایا ، معایب و بررسی بسترهای بانکداری الکترونیک

فائزه پرندوش

parandoosh@pnu.ac.ir

چکیده

با توجه به رشد روز افزون شبکه اینترنت و قابل دسترسی بودن برای همگان تجارت الکترونیک در کشور رو به رشد می باشد . این مسئله باعث ایجاد تغییرات عمده‌ای در شکل پول و سیستم‌های انتقال منابع در عرصه بانکداری گردیده است .شیوه عرضه خدمات در بانکها متحول شده و این تحولات زمینه پدیده‌هایی مانند: Mobile Banking  ، Internet Banking، Cyber Banking و ... گردیده است. در این مقاله بر آن شدیم تا ضمن بررسی مختصر مفاهیم بانکداری الکترونیکی و بسترهای آن ، مزایا و معایب بانکداری اینترنتی را بررسی کرده و نیز به اصول مدیریت ریسک برای بانکداری الکترونیک به طور خلاصه بپردازیم .

کلمات کلیدی

تجارت الکترونیک ، بانکداری الکترونیکی ، بانکداری اینترنتی ، امضای دیجیتال

1-بانکداری الکترونیک

تجارت الکترونیکواژه‌ای است که برای تجارت از طریق سیستم‌های اطلاعاتی، ارتباطی بکار می‌رود .به طور مختصر تجارت الکترونیک عبارت است از هر نوع تجارتی که ازطریق رابط الکترونیکی مانند تلویزیون، فکس و یااینترنت انجام می شود به عبارت دیگر تجارت الکترونیک مجموعهارتباطات، مدیریت اطلاعات و قابلیت های امنیتی است کهبه سازمانها اجازه می دهد که اطلاعات مربوط به فروشو خدمات و کالاها را با هم رد و بدلکنند. تجارت الکترونیک انجام کلیه فعالیتهای تجاری با استفاده از شبکه‌های ارتباطی کامپیوتری، به ویژه اینترنت است.به عبارت دیگر تجارت الکترونیک، نوعی، تجارت بدون کاغذ است. به وسیله تجارت الکترونیک تبادل اطلاعات خرید و فروش و اطلاعات لازم برای حمل و نقل کالاها، با زحمت کمتر و مبادلات بانکی با شتاب بیشتر انجام خواهد شد. شرکتها برای ارتباط با یکدیگر،محدودیتهای فعلی را نخواهند داشت و ارتباط آنها با یکدیگر ساده تر و سریع تر صورت می‌پذیرد. تجارت نقشی بسزا و چشم گیری در زندگی روزمره ما به عهده گرفته‌است به طوری که اجتناب از آن کار آسانی نیست.

با رشد روزافزون معاملات تجارت الکترونیک در سطح جهان و نیاز تجارت به حضور بانک جهت نقل و انتقال منابع مالی، بانکداری الکترونیک به عنوان بخش تفکیک ناپذیر از تجارت الکترونیکی دارای نقشی اساسی در اجرای آن می باشد .

بانکداری الکترونیک را می توان به عنوان فراهم آورنده امکاناتی برای مشتریان، که بدون نیاز به حضور فیزیکی در بانک و با استفاده از واسطه های ایمن بتوانند به خدمات بانکی دسترسی یابند، تعریف نمود . با توجه به این تعریف می توان گفت که نقل و انتقال عملیات مالی در محیط‌های الکترونیک صورت می گیرد .

2- بسترهای بانکداری الکترونیکی

تجارت و بانکداری الکترونیک نیازمند وجود بسترهای مختلفی است . از جمله بسترهای نرم افزاری مانند : سیستم‌های عامل، مرورگرهای وب، زبانهای برنامه‌نویسی تولید کننده‌های برنامه‌های تحت وب و بانکهای اطلاعاتی مبتنی بر سرویس‌دهنده و ... بسترهای سخت افزاری همچون : شبکه و انواع آن، EFTPOS ، دستگ‍اههای Pinpad، مودم و ... بسترهای مخابراتی و همچنین بسترهای حقوقی می باشد .

2-1-بسترهای نرم افزاری

بسترهای نرم‌افزاری بطور خلاصه می‌توان در ابعاد فنی ، فرهنگی، آموزش و حقوقی مورد توجه قرار داد. بعد فنی بسترهای نرم‌افزاری را می‌توان در فناوریهای ایجاد شده در زمینه‌های سیستم‌های عامل، مرورگرهای وب، زبانهای برنامه‌نویسی تولید کننده‌های برنامه‌های تحت وب، بانکهای اطلاعاتی مبتنی بر سرویس‌دهنده مورد بررسی قرارداد. علاوه بر بعد فنی در بسترهای نرم‌افزاری ابعاد آموزشی، فرهنگی و حقوقی نیز در پذیرش تجارت و بانکداری از اهمیت فراوانی برخوردار است. عدم توجه به وضعیت آموزشی، فرهنگی و عدم بسترهای حقوقی مناسب در یک کشور موجب شکست تجارت و بانکداری الکترونیک خواهد شد. 

·         نرم‌افزارهای مورد نیاز بخش خارجی بانک : تنها نرم‌افزار مورد نیاز مشتریان، یک نرم‌افزار مرورگر وب مانند Internet Explorer یا Netscape است که میبایست از رمزنگاری 128بیتی پشتیبانی کند.

·         زبانهای برنامه‌نویسی مورد استفاده در تولید برنامه‌های کاربردی : بیشتر زبانهای برنامه‌نویسی که اخیراً مورد توجه قرار گرفته‌اند از نوع شی‌گرا می‌باشند. برنامه‌های کاربردی بانکداری الکترونیک با توجه به اینکه باید در سطح اینترنت و یا اینترانت قابل اجرا باشند، می‌بایست به زبانهای HTMLو یا DHTML و یا ASP باشند. عدم وابستگی برنامه‌های کاربردی به سخت‌افزار و نوع سیستم عامل (plateform) یکی از خصوصیات برنامه‌های تحت اینترنت و اینترانت محسوب می‌شود. در طراحی صفحات web بصورت پویا از زبانهای اسکریپت مانند javascript و یا ASP.NET, vbscript استفاده می‌شود. همچنین  Macromedia Cold Fusion Server جهت انجام عملیات گزارش‌گیری، محاسبات و دیگر عملیات محاسباتی توسط Cold Fusion Script است. این نرم‌افزار براساس کلید ویژه عملیاتی مورد نیاز در تجارت‌ الکترونیک و برنامه‌های کاربردی تحت Webرا می‌تواند در اختیار قرار دهد و آنگاه با امنیت و سرعت بالا می‌تواند عمل نماید. درایور ODBCبرای IBM DB2 نیز بر روی Web Serverنصب می‌شود تا ارتباط بین Cold Fusionرا با بانک اطلاعاتی رایانه های بزرگ را فراهم نماید. رایانه های شخصی مشتریان نیز می بایست به نرم‌افزار LivePerson.Com نیز مجهز باشد.

·         بانکهای اطلاعاتی : نوع بانک اطلاعاتی مورد استفاده در برنامه‌های کاربردی در سطح اینترنت و یا اینترانت بصورت بانک اطلاعاتی مبتنی بر «سرویس دهنده»می‌باشد، بطوریکه بانک اطلاعاتی در یک «سرویس دهنده» قرار می‌گیرد و تمامی پرس و جوها از سوی «سرویس گیرنده‌ها» به سمت «سرویس دهنده» هدایت می‌شود. و از طریق مدیریت بانک اطلاعاتی عملیات پردازش شده و آخرین اطلاعات به بانک اطلاعاتی افزوده می‌شود. این نوع از بانکهای اطلاعاتی از نوع رابطه‌ای می‌باشند. یکی دیگر از ویژگیهای این نوع از بانکهای اطلاعاتی مربوط است به یکپارچگی داده‌هابه نحویکه مانع از ذخیره سازی داده‌های تعریف نشده در آن می‌شود. انواع بانکهای اطلاعاتی مورد استفاده در طراحی سیستمهای سرویس دهنده و سرویس گیرندهعبارتند از: informix, Db2, Oracle, SQL server .

·         سیستمهای عامل (OS) : انتخاب نوع سیستم عامل (OS) و بررسی امنیت آن جهت اجرای بانکداری الکترونیک بسیار ضروری است. زیرا هسته مرکزی در طراحی یک شبکه «سرویس دهنده» و «سرویس گیرنده» و همچنین نحوه تخصیص و مدیریت منابع در اختیار سیستم عامل (OS) می‌باشد. از مهمترین سیستمهای عامل که می‌توانند در محیط شبکه‌های اینترنت و اینترانت مورد استفاده قرار گیرند عبارتند از:

الف) سیستمهای عامل Windows 2000 family

ب) سیستم عامل Linux

2-2- بسترهای سخت افزاری

اجرای تجارت و بانکداری الکترونیک علی‌رغم نیاز به بسترهای نرم‌افزاری وجود بسترهای فنی سخت افزار_رایانه و سخت افزار_مخابرات:از جمله تجهیزات مخابرات و ارتباطات، رایانه، تلفن و موبایل می‌باشد.. تقویت خطوط مخابراتی پرسرعت امن و گسترش آن در سطح کشور، گسترش بسترهای مخابراتی موبایل ، افزایش تعداد مشترکین تلفن شهری، تسهیلات لازم و تشویق افراد در امر خرید رایانه از جمله عوامل موثر در پذیرش تجارت و بانکداری الکترونیک محسوب میشود. سخت افزارهای مورد نیاز در تجارت و بانکداری الکترونیک عبارتند از انواع رایانه‌ها: رایانه های بزرگ ، رایانه های شخصی ، ATM،EFTPOST، تجهیزات مخابراتی تلفن شهری ، موبایل، پایانه های Vsat، ماهواره ، فیبر نوری، انواع روتر، سوئیچ‌های مخابراتی، و Firewall سخت‌افزاری .

·         شبکه و انواع آن : آنچه ضرورت استفاده از شبکه را در جهان فعلی ایجاب می‌نماید عبارتست از به اشتراک گذاشتن منابع توسط رایانه‌ها و استفاده رایانه‌ها از منابع یکدیگر که‌این امر باعث کاهش هزینه‌ها و افزایش سرعت انتقال اطلاعات خواهد گردید.

·         انتقال منابع مالی الکترونیک به محل فروش (EFTPOS) : یکی دیگر از تجهیزات رایانه‌ای که در بانکداری الکترونیک از آن استفاده می‌شود EFTPOS می‌باشد. این دستگاه نیز مانند یک رایانه شخصی (PC) دارای تمامی واحدهای عملیاتی از قبیل واحد ورودی، واحد خروجی، واحد پردازشگر مرکزی و واحد حافظه می‌باشد. از اینرو و بطور مستقل می‌تواند مورد استفاده قرار گیرد. این دستگاه با استفاده از مودمی که در اختیار دارد، می‌تواند از طریق خطوط تلفن به مرکز رایانه بانک یا بعبارت دیگر به «سرویس دهنده»متصل شود. این دستگاه عملیات بانکی از قبیل دریافت و پرداخت توسط کارت را انجام می‌دهد و این دستگاه نیز دارای چاپگر و دستگاه ورودی کارت خوان می‌باشد و بیشتر مواقع در فروشگاهها و سازمانهای خدماتی پذیرنده کارت مورد استفاده قرار می‌گیرند.

·         دستگ‍اههای Pinpad : دستگاه Pinpad مانند دستگاه EFTPOS می‌‌باشد با این تفاوت که‌این دستگاه مستقل از رایانه‌های شخصی (PC) قابلیت استفاده نداشته و بعنوان یکی از دستگاههای جانبی رایانه در بانکداری الکترونیک مورد استفاده قرار می‌گیرند. این دستگاه از طریق یکی از درگاهها به رایانه‌های شخصی متصل می‌شود و با توجه به رابط گرافیکی (GUI) امکان خواندن اطلاعات را از روی کارت و انجام عملیات دریافت و پرداخت بر روی حساب کارت را دارا می‌باشد. این دستگاه در مقایسه با دستگاههای ATM و EFTPOS ارزانتر می‌باشد.

·         دستگ‍اههای خودپرداز (ATM) : دستگاه ATM ماشین خودکاری است که از طریق آن می‌توان خدمات بانکی را به مشتریان ارائه داد. این دستگاه مانند یک دستگاه رایانه شخصی (PC) دارای واحدهای ورودی، خروجی حافظه و پردازشگر مرکزی می‌باشد. علاوه بر دارا بودن تمامی واحدهای عملیاتی رایانه‌این دستگاه سایر تجهیزات جانبی از جمله چاپگر، گاوصندوق جهت جاسازی اسکناس و دریافت اسکناس برگشتی، دستگاه ورودی بارکدخوان و گاوصندوق دریافت اسناد و اسکناس را نیز دارا می‌باشد. بعضی از این دستگاهها قادر به اسکن کردن اسکناس‌های دریافتی می‌باشند بطوریکه اسکناسهای تقلبی را برگشت داده و همچنین توانائی اسکن کردن انواع پولهای متداول خارجی می‌باشند. جهت افزایش امنیت در بعضی از این دستگاهها جهت ذخیره تصاویر مشتریان از دوربین تعبیه شده در دستگاه و یا تجهیزات اسکن شاخص‌های بیومتریک مشتریان استفاده می‌شود. دستگاههای خودپرداز از نظر قابلیت و امکانات به‌ دو صورت می‌باشند:

1-دستگاههای خودپرداز از نوع Multifunction : این نوع از دستگاهها علاوه بر پرداخت پول و وظایف عمومی دستگاههای خودپرداز از جمله پرداخت حواله‌جات و پرداخت قبوض قابلیت دریافت اسناد و اسکناس را نیز دارا هستند و نسبت به دستگاههای دیگر خودپرداز گرانتر می‌باشند.

2-دستگاههای خودپرداز ِDispenser : این نوع از دستگاهها با توجه به مدلهای آنها قابلیت و تواناییهای دستگاههای خودپرداز Multifunction را دارا نبوده و بیشتر برای دریافت وجه و حواله‌جات مورد استفاده قرار می‌گیرند.

     دستگاههای خودپرداز از نظر نوع استقرار آنها به دو دسته تقسیم می‌شوند:

1- دستگاههای خودپرداز دیواری که بخشی از دستگاه در داخل شعبه و بخشی از آن در خارج شعبه قرار دارد.

2- دستگاههای خودپرداز سالنی که تمامی ابعاد دستگاه قابل رویت می‌باشد و بیشتر در مراکز تجاری و خدماتی مورد استفاده قرار می‌گیرد.  

·         مودم : وسیله الکترونیکی جانبی رایانه است که امکان برقراری ارتباط بین رایانه‌ها را از طریق خطوط تلفن امکان پذیر می‌سازد. وظیفه مودم تبدیل سیگنالهای دیجیتال به آنالوگ که به‌این عملیات «مدوله»کردن می‌گویند و همچنین تبدیل سیگنالهای آنالوگ به دیجیتال که «دی‌مدوله» کردن نامیده می‌شود. انواع مختلفی از این دستگاه وجود دارند که بعضی از آنها بصورت یک برد الکترونیکی مستقیماً به «مادر برد» رایانه وصل می‌شوند و همچنین بعضی دیگر از طریق یکی از درگاهها و بوسیله کابل به رایانه متصل می‌شوند. سرعت انتقال اطلاعات در انواع مودمهای متفاوت است که با توجه به خطوط تلفن عمومی شهری حداکثر سرعت انتقال اطلاعات به میزان Kbps 56 می‌باشد.

2-3-بسترهای مخابراتی

تجهیزات وفن‌‌آوری مخابرات بعنوان یکی از مهمترین زیرساختارها در بانکداری الکترونیک محسوب می‌شود. دولتها از طریق سرمایه‌گذاریهای کلان خود در بحش مخابرات و ایجاد بسترهای لازم و همچنین ارائه خدمات ارزان قیمت متعاقبا موجب گسترش بانکداری الکترونیک در سطح کشور می‌شوند.

2-4- بسترهای حقوقی

برقراری یک روش تجارت الکترونیکی کارآمد، مستلزم وجود قوانین متعدد حقوقی (وجزائی) است. مسائل حقوقی ناشی از رابطه تجاری بوسیله EDI با قراردادهای قبلی تنظیم می‌شود، یعنی طرفهائی که مایلند مبادلات اطلاعات تجاری را الکترونیکی کنند طی قراردادی حقوق و تکالیف خود را معین می‌کنند بعبارت دیگر موافقت‌نامه تبادل اطلاعات بطور معمول مواردی چون موضوع و هدف قرارداد، تعاریف،حوزه فعالیت، استانداردهای تبادل، ایمنی، گواهیها وگواهینامه ها، نحوه دریافت و ارسال پیامها، ذخیره سازی، انجام حسابرسی، تعهدات، بیمه‌نامه‌ها، تبادلات بین بانکی، تبادلات در سطح بانکداری خرد، قوانین حل اختلاف و…….. در بر می‌گیرد.

·         امضای دیجیتال : امضای دیجیتال به این صورت تعریف شده است. "داده ای که به یک پیام پیوست شده است به نحوی که گیرنده بتواند هویت منبع و صحت و جامعیت پیام را احرازکند". کمیسیون EU در پیشنهادهایی که در مورد امضای دیجیتال داده است، آن را اینگونه تعریف میکند. "یک امضا در شکل دیجیتال یا شکل الصاقی یا منطقی که با داده‌ای ترکیب، متصل یا داخل شده باشد به نحوی که آن داده توسط صاحب امضا برای موافقت با محتویات آن داده‌ها ارائه شده باشد و خواسته های زیر را در برگیرد:

o       یکتا و منحصر به صاحب امضاء باشد

o        توانایی تایید هویت صاحب امضا را داشته باشد

o        ازاطلاعاتی ساخته شده باشد که صاحب امضاء بتواند روی منحصر به فرد بودن آن کنترل داشته باشد.

o       با داده‌هایی پیوند خورده باشد که بتوان با آنها و از طریق یک روش مشخص، هرگونه تغییر در داده‌ها را کشف کرد.

برای آنکه یک امضای دیجیتال برسمیت شناخته شود لازمست توسط یک مرجع تاییدکننده با مشخصات زیر مورد گواهی قرارگیرد:

الف ) قابلیت اطمینان آن اثبات شود

ب ) سریع فعالیت کند و امکان لغو آن محفوظ باشد

ج) هویت را گواهی کند و تعداد اشخاص مورد تائید مشخص باشد

د)کارمندان صاحب صلاحیت، کارآزموده و منظم داشته باشد

ه ) از سیستمهای امنیت و ضد تقلب و جعل استفاده کند

و) صاحب اعتبار باشد

ز)سوابق تمامی تایید صلاحیت شدگان را برای دوره های زمانی مشخص نگهداری کند.

·         ردیابی الکترونیکی افراد: ردیابی تروریسم و تبهکاری و کشف آنها قبل از وقوع جرم یکی از اقدامات مهم جهت اطمینان دادن به مشتریان در تبادلات الکترونیکی بخصوص در بانکداری الکترونیک محسوب می‌شود. به گزارش سی. ان. ان "دانشمندان سرگرم دستگاههای الکترونیکی برای ردیابی انسانهای جنایتکارهستند این دستگاه‌ها قادر خواهند بود از طریق پایگاه اطلاعاتی و تکنولوژی ارتباطات جدید که بی نظیر است اعمال افراد را در سراسر جهان نظارت کنند و به مسئولان ذیربط گزارش لازم را ارسال نمایند این دستگاه‌‌ها قادرند به ارتباطات مخابراتی و الکترونیکی نفوذ و از آنها اطلاع پیدا کنند.

3-بانکداری اینترنتی

بانک های صددرصد اینترنتی با هدف اصلی قبول سپرده، به عنوان بانک های بدون شعبه یادستگاه خودپرداز می باشند که با استفادهاز وب سایت، مشتریان را جذب و خدمات خود را ارائه می دهند.

3-1 مزایای بانک های صددرصد اینترنتی

این نوع بانک ها مزایای مهمی را در بردارند:

·         دستیابی در هر مکان و هر زمان : تا زمانی که شمایک کامپیوتر و امکان اتصال به اینترنت را دارید، بدون در نظر گرفتن ساعات بانکی و تعطیلات، می‌توانید به آن دسترسی داشته باشید.

·         عدم هرگونه دردسر برای گشایش حساب :بانک های صددرصد اینترنتی نه تنها برای گشایش حساب، امکان انجام کلیه مراحل از طریق خط اینترنت را می دهند، بلکه واریز وجه برای گشایش حساب نیز می تواند انجام شود.

·         وب سایت هایی که دارای ویژگی های سهولت در استفاده و قدرت عملیاتی بیشتری می باشند:اینترنت تنها شعبه برای بانک های اینترنتی محسوب می شود. این گونه بانک ها با جهت گیری بهتر به طرف مشتری و با ایجاد یک ارتباط از طریق شبکه، تجارت بسیار بهتری را برای کاربران آن – در مقایسه با بانک های عادی- به ارمغان می آورد.

·         پیشنهاد بهتر :با کاهش هزینه های کلی، بانکهای صددرصد اینترنتی قادر هستند که سود خود را به مشتریان انتقال دهند. برای مشتریانی که مبالغ زیادی در این بانکها سپردهگذاری می نمایند، امکان کاهش و ای حذف کارمزدها وجود دارد.

·         سهولت در پرداخت قبوض :بانک های اینترنتی در ساده نمودن مراحل پرداخت قبوض – چه نمایش قبوض بر روی صفحه کامپیوتر و چه پرداخت قبوض – تا حد امکان تلاش نموده اند. با تشویق مشتریان در تجهیز این گونه خدمات، بانک های صددرصد اینترنتی تلاش در جهت کاهش هزینه ها می نمایند.

3-2- معایب بانک های صددرصد اینترنتی

·         نبودن بعضی از خدمات ویژه : اینترنت موقعیت های بسیاری را در مقابل شما قرار میدهد، امانمی تواند کلیه خدماتی که در ابنکهای عادی عرضه می شود – همچون: چک مسافرتی و بانکی و غیره – را در اختیار شما قرار دهد. ارائه این گونه خدمات بر روی خط اینترنت غیر ممکن است.

·         مشاور مالی :اینترنت هنوز به عنوان یک ابزار موثر در جهت امور مشاوره ای قرار نگرفته است.ارتباط از طریق پست الکترونیک یا تلفن نیز در حدی نیست که بتوان از آن برای سوالات پیچیده مالی استفاده نمود.

·         کارمزد : در حالی که بسیاری از بانک های صددرصد اینترنتی، بخشی ازکارمزدهای استفاده از خودپرداز بانک های دیگر را حذف می نماید، این به آن معنی نیست که این بانک ها برای عملیات خودشان هیچگونه کارمزدی دریافت نمی کنند. افرادی که تراکنش های بسیاری را انجام می دهند و مانده اندکی در حساب خود دارند، باید به کارمزدها توجه کافی داشته باشند.

·         ضرورت آشنایی با فناوری :آشنایی و تسلط کافی به کامپیوتر، از جمله ضرورت های استفاده از بانکهای صددرصد اینترنتی می باشد.

3-اصول مدیریت ریسک برای بانکداری الکترونیک

ادامه نوآوری تکنولوژیک و رقابت میان سازمانهای بانکداری موجود و سازمانهایی که قصد ورود به این حرفه را دارند ، این امکان را به وجود آورده تا طیف گسترده‏ای از انواع تولیدات و خدمات بانکی، قابل دسترس و ارائه به مشتریان کوچک و بزرگ باشد . امکانی که از طریق کانال توزیع الکترونیک فراهم می شود و روی هم رفته به آن بانکداری الکترونیک می‏گویند . در این میان ، البته ، توسعه سریع قابلیت‏های بانکداری الکترونیک هم مخاطرات و هم سودمندیهایی را همراه‎دارد.

سالهاست که بانکها به ارائه خدمات بانکی به مشتریان خود از راه دور مشغول هستند . انتقال الکترونیکی وجوه ، ازجمله پرداخت‌های کوچک و نظامهای مدیریت نقدی شرکتی و نیز ماشینهای خودکار قابل دسترسی توسط عامه مردم برای برداشت پول و مدیریت خرده حسابها جزو ساختارهای متعارف نظام بانکی جهانی است .

با اینهمه ، پذیرش روبه افزایش اینترنت درسطح جهان به عنوان یک کانال تحویل تولیدات و خدمات بانکی ، امکانات بازرگانی جدیدی را برای بانکها و امتیازات خدماتی برای مشتریان آنها به وجود می‌آورد . این تولیدات و خدمات ضمن آنکه فعالیت‌های سنتی از قبیل دسترسی به اطلاعات مالی ، دریافت وام و گشایش حسابهای سپرده را شامل می شوند ، فعالیت‌های نسبتاً جدیدی از قبیل ارائه خدمات پرداخت الکترونیکی صورت حسابها، تأمین پایانه‌های شخصی مالی ، تجمع حسابها و ایجاد بازار الکترونیکی تبادل اطلاعات تجاری را هم دربرمی‌گیرند .

با اینحال امتیازات مهم ابداعات تکنولوژیک و توسعه سریع توانائیهای بانکداری الکترونیک دربرگیرنده هم ریسک‌ها و هم امتیازاتی است . از همین رو لازم است که بانکها با احتیاط این ریسک‌ها را شناسایی و اداره کنند.

اصول مدیریت ریسک به منظور شفافیت روی سه محور موضوعی گسترده ولی در عین حال هم پوشانی، به شرح زیر ، قرار می‏گیرند :

·         مراقبت مدیریت و هیأت مدیره

·         کنترل های ایمنی

·         مدیریت ریسک شهرتی و حقوقی

3-1-مراقبت مدیریت و هیأت مدیره

هیأت مدیره و مدیران ارشد مسئول تدوین استراتژی تجاری بانکداری هستند ، یک تصمیم استراتژیک روشن در این زمینه لازم است به این منظور اتخاذ شود که آیا هیأت مدیره تمایل دارد تا بانک خدمات معاملات بانکداری الکترونیک را قبل از شروع ، ارائه دهد یا خیر ؟

به طور خاص هیأت مدیره باید اطمینان حاصل کند که آیا برنامه های بانکداری الکترونیک به روشنی با اهداف استراتژیک بنگاه درهم آمیخته است ؟ و آیا یک تحلیل ریسک از فعالیت های بانکداری الکترونیک به عمل آمده و نیزآیا فرآیندهای مناسبی برای کاهش ریسک های مشخص درنظرگرفته شده است ؟

همچنین هیأت مدیره و مدیران ارشد باید مطالعات مستمری به منظور ارزیابی نتایج فعالیت های بانکداری الکترونیک در برابر برنامه ها و اهداف تجاری مؤسسه متبوع خود ، داشته باشند .

علاوه بر این ، آنها باید اطمینان حاصل کنند که ابعاد ریسک ایمنی و عملیاتی استراتژیهای تجاری بانکداری الکترونیک آن نهاد ، به نحو مناسبی مورد ملاحظه و توجه قرار گرفته‎اند .

در اختیار نهادن خدمات مالی از طریق اینترنت به نحو چشمگیری ریسک های بانکداری سنتی را اصلاح یا حتی افزایش می‎دهد (به عنوان مثال از لحاظ ریسک‎های استراتژیک ، شهرت ، عملیات ، اعتبار و نقدینگی ) از همین رو لازم است گامهایی به منظور اطمینان از این امر برداشته شود که فرآیندهای موجود مدیریت ریسک از قبیل فرآیندهای کنترل امنیت ، پشت کار جدی و فرآیندهای مراقبتی برای روابط با منابع بیرونی به نحو درستی مورد ارزیابی قرار بگیرند و به منظور جای دادن خدمات بانکداری الکترونیک بهینه شوند .

3-2-کنترل های ایمنی

درحالیکه هیأت مدیره مسئولیت دارد تا اطمینان حاصل کند که فرآیندهای کنترل ایمنی مناسب برای بانکداری الکترونیک وجود دارد ، ماهیت این فرآیندها به توجه مدیریتی ویژه ای نیاز دارد ، زیرا چالش‏های ایمنی پیشرفته ای را در بانکداری الکترونیک به وجود می‏آورند .

مسایل زیر به ویژه در این زمینه حائز اهمیت هستند :

·         احراز

·         عدم پذیرش

·         یکپارچگی داده ها و معاملات

·         جداسازی وظایف

·         کنترل های مجوز

·         نگهداری سرنخ حسابرسی

·         محرمانه نگه داشتن اطلاعات کلیدی بانک

3-3-مدیریت ریسک حقوقی و شهرتی

حفاظت خاص مشتری و مقررات و قوانین مربوط به حریم آنها در یک مرجع قضایی با مرجع قضایی دیگر فرق می کند.

با این حال بانک ها در کل مسئولیت روشنی دارند تا راحتی لازم را درمورد افشای اطلاعات ، حفاظت از اطلاعات خصوصی مشتری و ارائه اطلاعات بازرگانی ، برای مشتریان خود فراهم آورند.این راحتی باید متناسب با سطحی باشد که آنها می داشتند، چنانچه داد و ستد معاملاتی آنها از طریق کانالهای توزیع بانکی سنتی انجام می شد.

4-نتیجه گیری

بانکداری الکترونیکی نیازمند بسترهای گوناگونی است .شناخت این زیرساخت ها برای برقراری بانکداری الکترونیک بسیار ضروری است و از آنجا که وضعیت هر بانک با بانک دیگر متفاوت است ، از همین رو هر بانک شیوه خاص مناسب با مقیاس عملیات بانکداری الکترونیک خودش را لازم دارد .  در کل ورود به بازارهای پولی و مالی جهانی نیازمند دارا بودن زیرساخت خدمات مالی الکترونیک ، آشنایی و بکارگیری پول الکترونیکی و یک نظام بانکی کارآمد است .

همچنین بانکداری اینترنتی مزایا و معایبی دارد که در این مقاله به طور مختصر بیان شد . بهتر است قبل از تصمیم به تثبیت وضعیت حساب های خود در یک بانک اینترنتی این مزایا و معایب را در نظر بگیرید .

زنجیره بلوکی

2-1 تکنولوژی زنجیره بلوکی به زبان ساده

زنجیره بلوکی را می‌توان، به شکل دفتر کل حسابداری که بین میلیاردها کامپیوتر توزیع‌شده است و یا بانک اطلاعاتی غیرمتمرکز که آمار تمامی تراکنش‌ها را در خود ثبت و بایگانی می‌کند فرض کرد. این تکنولوژی پایگاه داده‌ای متن‌باز است که به‌صورت توزیع‌شده بر روی میلیاردها پردازشگر موجود است و همگان با توجه به  نیاز خود قادر به تغییر کد آن می‌باشند. در این تکنولوژی نیازی به واسطه‌ها مانند بانک‌ها، مؤسسات مالی، دولت‌ها و غیره جهت احراز هویت و مدیریت این شبکه نیست.

در زنجیره بلوکی بیت کوین، زمانی که یک تراکنش الکتریکی انجام می‌شود، این تراکنش به همراه بقیه تراکنش‌ها که در بازه زمانی 10 دقیقه‌ای صورت گرفته‌اند در بلوک رمز شده‌ای نوشته می‌شوند و به باقی گره‌های شبکه ارسال می‌گردند.

این تکنولوژی به‌طورکلی قادر به ضبط هرگونه اطلاعات ساختاریافته است، نه‌فقط که چه کسی به چه کسی پول پرداخت کرده است، بلکه چه کسی با چه کسی ازدواج‌کرده است، چه کسی مالک چه چیزى است، انرژی مصرف‌شده یک چراغ از کدام منبع تأمین‌شده است وغیره

در خصوص اینترنت اشیاء (Internet of Things) همگان به زنجیره بلوکی جهت تسویه‌حساب هزاران میلیارد تراکنش نیاز خواهند داشت. چراکه بانک‌ها و مؤسسات مالی قادر به انجام آن نخواهند بود.

همگان قادر به انجام تراکنش و برآوردن نیازهای اقتصادی طرف مقابل، بدون تکیه‌بر واسط خواهند بود.

وجه اشتراک تمامی زنجیره بلاک‌ها در یک‌چیز خلاصه می‌گردد و آن وابستگی به پول دیجیتال است به همین دلیل است که وقتی صحبت از زنجیره بلوکی می‌شود همگان از بیت کوین یاد می‌کنند، چراکه بیت کوین اولین نمونه موفق از این تکنولوژى است. در حقیقت زنجیره بلوکی همان پلتفرمی است که بیت کوین را پدید آورده. بیت کوین درواقع روی فناوری زنجیره بلوکی سوار شده است. زنجیره بلوکی یک بستر توزیع تراکنش است که در آن هر تراکنش به دیگر تراکنش‌های اطراف آن از طریق رمزگذاری متصل است. برای هک کردن آن، شما باید تمام تراکنش‌های وابسته به آن و تمام تراکنش‌های رونوشت شده را هک کنید (که در حقیقت یعنی غیرممکن است)

به زبان ساده‌تر می‌توان گفت که زنجیره بلوکی دارایی‌های دیجیتالی شمارا زیر نظر دارد تا فقط از طریق احراز هویت شناسایی شوند و کسی بدون اجازه نتواند کپی‌هایی از آن تهیه کند.

چنین موضوعی سبب می‌شود که برای واحد پول چندان ارزشمند نباشد اما از طریق آن می‌توان بسیاری از مسائل دیجیتالی را حفاظت کرد. برای مثال، در آینده سند خانه شما دیگر یک برگه کاغذ نیست و یا کسی نمی‌تواند یک‌خانه را به چند نفر بفروشد و یا حتی رأی‌گیری‌ها از این طریق کاملاً بدون خطا انجام می‌شوند.

2-2 تکنولوژی زنجیره بلوکی چگونه کار می‌کند؟

زنجیره بلوکی یک فناوری متن‌باز است و کسی صاحب آن نیست، این فناوری یک مجری مرکزی برای تأیید تراکنش‌های انجام‌شده ندارد و به‌صورت خودکار شبکه را تنظیم می‌کند.

مایکاح وینکلسپکت مؤسس و مدیر شرکت آمریکایی جم می‌گوید: زنجیره بلوکی می‌تواند یک پایگاه داده، پروتکل یا نرم‌افزار باشد. زمانی که اطلاعات ذخیره می‌شود، دیگر امکان بازنویسی و تغییر آن وجود ندارد. این طراحی باعث می‌شود تا زنجیره بلوکی، یک سوابق تاریخی دائمی ایجاد کند. جذابیت‌های چنین فناوری‌هایی در زمینه‌های مختلف تجاری، تراکنش مالی و انتقالات اطلاعات که روی یک شبکه‌ی ناامن انجام می‌شود، کاملاً مشخص است.

موضوع مهم واصلی در مورد زنجیره بلوکی، ‌اعتماد است. امروزه، جامعه و اقتصاد جهانی بر اساس اعتمادی که به واسطه‌ها داریم اداره می‌شوند. واسطه‌هایی نظیر بانک‌ها، دولت‌ها و شرکت‌های بزرگ اینترنتی مثل گوگل و فیس‌بوک. در دنیای کسب‌وکار، برخی از بزرگ‌ترین شرکت‌ها و عظیم‌ترین ثروت‌ها از طریق تبدیل‌شدن به یک واسطه به دست می‌آید. واسطه‌ها یک تراکنشی را به سرانجام می‌رسانند و سهم خود را ازاین‌بین برمی‌دارند.

چنین واسطه‌هایی واقعاً کار بزرگی انجام می‌دهند؛ اما محدودیت‌های خود رادارند، آن‌ها هزینه‌بر هستند و همه‌چیز را کُند می‌کنند؛ اما بالاتر از همه، آن‌ها سود ناهمگامی بابت آنچه ارائه داده‌اند، برمی‌دارند. به بیان ساده‌تر بابت ارزش اندکی که اضافه می‌کنند، پول کلانی به جیب می‌زنند. بهترین کالای آن‌ها اعتماد است و این اعتماد برمبنای آن شکل‌گرفته که تصور می‌شود آن‌ها برای همیشه وجود دارند.

زنجیره بلوکی یک نوع دیگری به مسئله اعتماد نگاه می‌کند. این نوع نگاه مرکزیتی ندارد و توسط عموم جامعه اداره می‌شود، بنابراین هیچ‌کس نمی‌تواند به آن دسترسی پیداکرده و یا تغییری در آن ایجاد کند.

چنین مسئله‌ای سبب می‌شود که واقعاً ارزش اعتماد کردن را داشته باشد تا جایی که مجله اکونومیست به آن برچسب ماشین اعتماد را داده و وال‌استریت ژورنال آن را دموکراسی اعتماد می‌خواند.

در ادامه نگاهی خواهیم داشت به چگونگی کارکرد زنجیره بلوکی:

هر تراکنش یک کد 64 کاراکتری تولید می‌کند. این کد با کد قبلی ترکیب می‌شود تا یک بلاک جدید ایجاد کند. هر بلاک با استفاده از بلاک‌های جدید، یک ترتیب خطی، زمانی و رشته کاراکترهای یک‌بارمصرف تولید می‌شود. به همین دلیل دست‌کاری و ایجاد اطلاعات نادرست و غیرقابل ردیابی، تقریباً غیرممکن است.

در حال حاضر سامانه‌های اداری و بانک‌ها در معرض جرائم سایبری قرار دارند؛ اما زنجیره بلوکی می‌تواند جلوی همه‌ی آن‌ها را بگیرد. این تکنولوژی می‌تواند با استفاده از جایگزین کردن پردازش‌های موجود پیچیده‌، تمام تراکنش‌های انجام‌شده را ضبط و نگهداری کند.

دیو ریسیزین مدیر بخش فناوری و راهبردهای شرکت انگلیسی هدلاندن می‌گوید: زنجیره بلوکی پایگاه داده‌ای است که محیط امن یکپارچه‌ای را در محیط‌های ناامن ایجاد می‌کند. به این معنا که تمام اطلاعات معاملات انجام‌شده در هر صنعتی را ذخیره می‌کند.

2-3 موارد استفاده‌ی تکنولوژی زنجیره بلوکی

بیشتر شهرت زنجیره بلوکی تا این لحظه، استفاده از آن به‌عنوان سامانه‌ای برای رمزنگاری معاملات پول اینترنتی یا همان بیت کوین است. از بیت کوین برای تبادلات بین‌المللی استفاده می‌شود که هزینه‌ی کمتری نسبت به فرآیندهای تبدیل ارز به یکدیگر دارد. روزانه، میلیاردها دلار در قالب بیت کوین جابه‌جا می‌شود.

اما علاوه بر آن از فناوری زنجیره بلوکی می‌توان در زیرساخت‌های مالی موجود مانند سهام، اوراق قرضه و زمینه‌های بسیار دیگری استفاده کرد. استفاده از این فناوری و جایگزینی آن با فناوری‌های امروزی، می‌تواند روی سرعت دسترسی به اینترنت نیز تأثیر بگذارد.

2-4 چرا تکنولوژی زنجیره بلوکی برای بانک‌ها جذاب است؟

مؤسسات مالی، شرکت‌هایی هستند که زنجیره بلوکی را وسیله‌ای برای افزایش موفقیت‌های خود می‌دانند. آن‌ها می‌توانند درحالی‌که سامانه‌هایشان با پلتفرم‌های شرکت‌های دیگر سازگار است، داده‌های مربوط به موجودی و دارایی‌های خود را به‌صورت رمزنگاری‌شده و با امنیت بالا، تولید، مدیریت و ذخیره کنند.

البته مؤسسات مالی و بانک‌هایی که از زنجیره بلوکی استفاده می‌کنند، باید خطر کاهش قدرت در بازار تبادلات ارزی را بپذیرند. بانک‌ها، به‌عنوان مجریان اصلی بازار تبادلات ارزی شناخته می‌شوند؛ این فناوری و بیت کوین، خلأ بزرگی در این بخش ایجاد می‌کنند؛ اما در هزینه‌ی ایجاد زیرساخت‌ها صرفه‌جویی خواهد شد.

مقامات بانک انگلیسی سانتاندر پیش‌بینی می‌کنند، زنجیره بلوکی می‌تواند در سال 2022 به‌صورت سالانه 20 میلیارد دلار ذخیره‌ی مالی برای بانک‌ها فراهم کند.

حتی سوئیفت با کمک موسسه تحقیقاتی اکسنچر در نظر دارد که با استفاده از تکنولوژی زنجیره بلوکی در زمینه مدیریت پرداخت و تصفیه و همچنین تشخیص هویت و احراز مالکیت استفاده کنند.

سوئیفت پیش‌تر نیز تحقیقات زیادی در مورد چگونگی استفاده از زنجیره بلوکی را انجام داده بود که به‌عنوان بخشی از پروژه مطرح شد و به‌صورت متن‌باز در دسترس عموم قرار گرفت. گزارش‌های جدیدتر نشان از درجه اهمیت و گستردگی تحقیقات سوئیفت درراه استفاده از تکنولوژی زنجیره بلوکی دارند. بخصوص در زمینه احراز هویت و مدیریت پرداخت و تسویه‌حساب مشتریان.

2-5 دیگر کاربردهای تکنولوژی زنجیره بلوکی

از زنجیره بلوکی می‌توان در زمینه‌های صنعتی، پزشکی و زمینه‌های بسیار دیگری استفاده کرد. به‌عنوان‌مثال می‌توان آن را در بخش پزشکی “که سوابق بیماران دست‌کاری می‌شود” به کار گرفت. این فناوری به پزشکان اجازه می‌دهد تا پرونده‌ای از سوابق بیماران را با امنیت بالا ذخیره کرده و آن‌ها را در صورت لزوم در اختیار دیگر بیمارستان‌ها و مراکز درمانی قرار دهند. این کار علاوه برافزایش امنیت ذخیره‌سازی و انتقال داده‌ها، باعث کاهش خطرها و هزینه‌های مدیریت داده‌ها می‌شود.

زنجیره بلوکی برای دولت‌مردان کشورهای مختلف نیز جذابیت‌های خاص خود را دارد. در حال حاضر دولت‌مردان انگلیس در حال تحقیق برای بهبود روش‌های ذخیره‌سازی اطلاعات توسط زنجیره بلوکی هستند.

از این فناوری می‌توان برای مقابله با دریافت محصولات چندرسانه‌ای به‌صورت غیرقانونی نیز استفاده کرد. از فناوری زنجیره بلوکی می‌توان برای اعتبارسنجی و جلوگیری از انجام تقلب در انتخابات الکترونیک نیز استفاده کرد.

1.       شبکه توزیع انرژی

به شیوه‌ای مشابه، شبکه‌های تولید انرژی امروزی توسط مراکز اداره می‌شوند، مراکزی که روی توزیع انرژی کنترل دارند و آن را مدیریت می‌کنند. بااین‌حال، پیشرفت قابل‌توجه انرژی‌های تجدید پذیر مثل انرژی خورشیدی و یا حتی پیشرفت باتری‌ها، سبب می‌شود تا شبکه‌های توزیع محلی کوچک پدید آید.

بنابراین، اگر شما در خانه یا محل کار خودتان انرژی تولید می‌کنید، می‌توانید آن را درون باتری‌ها ذخیره کرده و هر زمان به آن نیاز داشتید، استفاده کنید. حتی می‌توانید آن را به همسایه‌ خود بفروشید.

چنین اتفاقی می‌تواند منجر به حفظ انرژی و جلوگیری از هدر رفت آن شود. چون انرژی هر چه مسافت بیشتری طی کند، هدر رفت بیشتر و هزینه بیشتری خواهد داشت. با این شیوه، دیگر واسطه‌ای هم وجود ندارد و مردم می‌توانند خودشان خریدوفروش کنند.

در حال حاضر، شرکت‌های تولیدکننده انرژی حلقه اتصال مورد اعتماد میان کاربر و نیازش (انرژی) هستند. چون آن‌ها زیرساخت را کنترل می‌کنند، بنابراین سهم خودشان را هم برمی‌دارند.

2-6مزایا و محدودیت‌های زنجیره بلوکی

تکنولوژی زنجیره بلوکی بر اساس ساختار معمول بانک‌های اطلاعاتی با وجه تمایز غیرمتمرکز بودن شکل‌گرفته است، هر یک از نودها در این شبکه وظیفه رمزنگاری، تأیید و اعتبارسنجی تراکنش‌ها و همچنین ذخیره‌سازی این تراکنش‌ها را در داخل بلوک‌ها بر عهده‌دارند. همان‌طور که گفته شد در این تکنولوژی، دو طرف یک معامله یا تراکنش قادر خواهند بود بدون وجود شخص سوم یا واسط جهت احراز هویت و تأیید اعتبار طرفین یک تراکنش را انجام دهند. باوجوداین تنها مزیت زنجیره‌ بلوکی نیست. در ادامه مزایای دیگری که این فن‌آوری می‌تواند برای حوزه کسب‌وکار به ارمغان بیاورد توضیح داده‌شده است:

§         کاربران قدرتمند: زنجیره بلوکی برای کاربران، بستر کنترل و محافظت بر روی اطلاعات و فعالیت مالی که در آن شرکت دارند را ایجاد می‌نماید.

§         دوام، قابلیت اطمینان و طول عمر: تکنولوژی زنجیره بلوکی به دلیل عدم وابستگی به یک سیستم محاسباتی مرکزی با مشکل از مدار خارج شدن به دلیل مسائل محیطی نظیر بلایای طبیعی و یا مشکلات تکنولوژیکی روبرو نخواهد بود.

§         یکپارچگی، شفافیت و تغییرناپذیری: تراکنش انجام‌شده از طریق زنجیره بلوکی توسط عموم قابل روئیت بوده و امکان تغییر در آن وجود ندارد به همین خاطر می‌توان نتیجه گرفت یکپارچگی، شفافیت و تغییرناپذیری در این تکنولوژی تضمین می‌گردد.

§         تراکنش سریع‌تر با هزینه پایین‌تر: این تکنولوژی با حذف واسط‌ها می‌تواند تراکنش‌ها را با سرعت بالا انجام داده و درنتیجه هزینه‌ها را کاهش دهد.

باوجود مزیت‌های بیان‌شده در خصوص این تکنولوژی، چالش‌هایی نیز در خصوص استفاده و معرفی زنجیره بلوکی به حوزه کسب‌وکار وجود دارد. به این صورت که مکانیزم برخورد با مسائل مربوط به تأیید یک تراکنش و محدودیت‌های اطلاعاتی در این خصوص می‌تواند تأثیرات شگرفی بر روی قبول یا رد این تکنولوژی در حوزه خدمات مالی داشته باشد. موارد موردبحث زیر می‌توانند ازجمله موانع به خدمت گرفتن این تکنولوژی در آینده نزدیک باشد:

§         قوانین حاکم بر نحوه نظارت: ارزهای رایج که در مبادلات و تراکنش‌های مالی مورداستفاده قرار می‌گیرند در حال حاضر توسط نهادها و دولت‌های مرکزی کنترل می‌گردند. درنتیجه جهت استفاده از زنجیره بلوکی در ابعاد گسترده توسط مؤسسات مالی نیاز به معاهدات فی‌مابین در این خصوص است در غیر این صورت استفاده از این تکنولوژی در ابعاد گسترده همچنان در هاله‌ای از ابهام باقی خواهد ماند.

§         ملاحظات امنیتی و حریم خصوصی: باوجود مکانیزم‌های امنیتی و الگوریتم رمزنگاری قوی بازهم ملاحظات امنیتی عاملی مهم جهت قبول یا رد این تکنولوژی توسط عموم جهت به اشتراک‌گذاری اطلاعات شخصی با استفاده از زنجیره بلوکی است.

§         آسیب‌پذیری نرم‌افزارها: وجود مشکلات نرم‌افزاری همواره محلی جهت مقاصد خرابکارانه بوده است. لذا با پیشرفت و پیچیده شدن این نرم‌افزارها، مشکلات موجود در این برنامه‌ها نیز افزایش پیدا خواهد کرد. درنتیجه، با استفاده روزافزون از این تکنولوژی در بخش‌های مختلف، در صورت بروز هک و یا ایراد فنی می‌توان انتظار بروز فاجعه در ابعاد وسیع را داشت.

§         ملاحظات یکپارچگی:  زمانی که یک سازمان برای بهبود فرآیند کاری خود از یک تکنولوژی جدید بهره می‌برد همواره با چالش یکپارچه‌سازی سیستم جدید با سیستم موجود روبرو خواهد بود.

§         درک تکنولوژی: یکی از ریسک‌های پیشرو جهت استفاده از زنجیره بلوکی این است که تعداد افراد محدودی قادر به درک و استفاده از این تکنولوژی می‌باشند. هکرها و برنامه‌نویسان مهارت لازم جهت تولید برنامه مخرب را دارا می‌باشند. ازاین‌رو در هنگام راه‌اندازی سرویس و برنامه‌ جدید در این حوزه تمامی این جوانب را می‌بایست در نظر گرفت. به‌عنوان نمونه شرکت خودرو‌سازی فولکس واگن اخیراً اقرار نمود که برنامه‌نویسان این شرکت با دست‌کاری کدهای برنامه قادر به نشان دادن کاهش میزان گازهای آلاینده از خودرو شده‌اند. درنتیجه، وحشت و خشم عمومی باعث کناره‌گیری و استعفای مدیر‌عامل این شرکت گردید. با توجه به اینکه زنجیره بلوکی در بخش مالی مورداستفاده قرار می‌گیرد، مشکلات نرم‌افزاری از این جنس اثرات مخرب‌تری خواهند داشت.

§         ماهیت غیرمتمرکز بودن زنجیره بلوکی: با توجه به ماهیت غیرمتمرکز زنجیره بلوکی تصور حمله همه‌جانبه به این زیرساخت دور از انتظار است. ولی با در نظر گرفتن غیرممکن‌ها، تصور اینکه شخصی یا سازمانی با شناخت توپولوژی این شبکه دست به اختلال در ابعاد وسیع بزند دور از دسترس نیست.

§         اقبال در پذیرش عمومی: جهت راه‌اندازی پروژه‌ها در فضای این تکنولوژی پذیرش عمومی یکی از ارکان مهم و تأثیرگذار در این حوزه ‌است.

§         هزینه راه‌اندازی اولیه: کاهش هزینه‌ها درنتیجه استفاده از زنجیره بلوکی بسیار امیدبخش است؛ اما هزینه راه‌اندازی اولیه را نمی‌توان در به خدمت گرفتن این تکنولوژی نادیده گرفت.

2-7 آینده‌ی تکنولوژی زنجیره بلوکی

فناوری زنجیره بلوکی نمی‌تواند به‌سرعت، اینترنت را تغییر دهد. وینکلسپکت می‌گوید: موارد زیادی است که این فناوری را به چالش می‌کشد. مردم ممکن است متوجه شوند این فناوری، یک تحول ایجاد خواهد کرد؛ اما نمی‌دانند این فناوری چگونه به بهبود کسب‌وکار آن‌ها کمک می‌کند.

زنجیره بلوکی یک فناوری نوظهور است که نیاز دارد تا برنامه‌هایی سازگار با آن تولید شود. همچنین برای استفاده از این فناوری باید مجموعه‌ای مقررات تنظیم شود. این فناوری باید بتواند کارآمدی خود را اثبات کند تا بتواند به‌صورت گسترده به کار گرفته شود.

2-8 نقش سازمان جهانی GS1در تکنولوژی زنجیره بلوکی

سازمان استاندارد جهانی GS1، با همکاری آی بی ام و مایکروسافت، در حال تحقیق و فعالیت بر روی این تکنولوژی نوین هستند. همان‌طور که گفته شد در تکنولوژی زنجیره بلوکی، وجود اطلاعات صحیح و دقیق و همچنین به اشتراک‌گذاری این اطلاعات، عامل بسیار مهم و چالش‌ برانگیزی است که باعث ایجاد اطمینان و اعتماد در این فناوری می‌شود. همچنین برای به اشتراک‌گذاری اطلاعات بین اعضا و طرف‌های زنجیره بلوکی می‌بایست تمامی موجودیت‌ها با یک‌زبان مشترک و قابل‌قبول شناسایی شوند. در این قسمت است نقش سازمان جهانی GS1 و استاندارد‌های آن پررنگ می‌شود و می‌تواند به نتیجه رساندن این تکنولوژی کمک بسیار زیادی کند. به زبان ساده‌تر می‌توان گفت که تکنولوژی زنجیره بلوکی همانند یک بانک اطلاعاتی پیشرفته است و استانداردهای GS1 ابزاری است برای تسهیل در شناسایی طرف‌ها و موجودیت‌ها و به اشتراک‌گذاری اطلاعات تراکنشی، اطلاعات رویدادی شفاف و اطلاعات اصلی، که در این بانک اطلاعاتی ذخیره می‌شود. با استفاده از این استاندارد‌ها در این تکنولوژی موجب افزایش اطمینان و امنیت سیستم شده و بین کاربران محبوبیت بیشتری پیدا خواهد کرد

معلم عصبی دفتر رو روی میز کوبید و داد زد: سارا ...
دخترک خودش رو جمع و جور کرد، سرش رو پایین انداخت و خودش رو تا جلوی میز معلم کشید و با صدای لرزان گفت : بله خانوم؟
معلم که از عصبانیت شقیقه هاش می زد، تو چشمای سیاه و مظلوم دخترک خیره شد و داد زد:
چند بار بگم مشقاتو تمیز بنویس و دفترت رو سیاه و پاره نکن ؟ هـــا؟! فردا مادرت رو میاری مدرسه می خوام در مورد بچه بی انضباطش باهاش صحبت کنم!
دخترک چونه ی لرزونش رو جمع کرد... بغضش رو به زحمت قورت داد و آروم گفت:

خانوم... مادرم مریضه... اما بابام گفته آخر ماه بهش حقوق می دن...
اونوقت می شه مامانم رو بستری کنیم که دیگه از گلوش خون نیاد... اونوقت می شه برای خواهرم شیر خشک بخریم که شب تا صبح گریه نکنه... اونوقت... اونوقت قول داده اگه پولی موند برای من هم یه دفتر بخره که من دفترهای داداشم رو پاک نکنم و توش بنویسم... اونوقت قول می دم مشقامو ...

معلم صندلیش رو به سمت تخته چرخوند و گفت بشین سارا ...
و کاسه اشک چشمش روی گونه خالی شد

یه پسر و دختر کوچولو داشتن با هم بازی میکردن. پسر کوچولو یه سری تیله داشت و دختر کوچولو چندتایی شیرینی با خودش داشت. پسر کوچولو به دختر کوچولو گفت من همه تیله هامو بهت میدم؛ تو همه شیرینیاتو به من بده. دختر کوچولو قبول کرد .

پسر کوچولو بزرگترین و قشنگترین تیله رو یواشکی واسه خودش گذاشت کنار و بقیه رو به دختر کوچولو داد؛ اما دختر کوچولو همون جوری که قول داده بود تمام شیرینیاشو به پسرک داد.

همون شب دختر کوچولو با آرامش تمام خوابید و خوابش برد؛ ولی پسر کوچولو نمی تونست بخوابه چون به این فکر می کرد که شاید همونطور که خودش بهترین تیله شو یواشکی پنهان کرده، دختر کوچولو هم مثل اون یه خورده از شیرینیهاشو قایم کرده و همه شیرینی ها رو بهش نداده!

عذاب وجدان مال کسی است که صداقت ندارد

عقاب وقتی می‌خواهد به ارتفاع بالاتری صعود کند، در لبه‌ی یک صخره، به انتظار یک اتفاق می‌نشیند!
می‌دانید اتفاق چیست؟ گردبادی که از رو‌به‌رو بیاید!
عقاب به محض این‌که ‌آمدن گردباد را حس‌کرد، بال‌های خود را می‌گشاید و اجازه می‌دهد ‌باد، او را با خود بلند کند.
به محض این‌که طوفان قصد سرنگونی عقاب را کرد، این پرنده‌ی بلند‌پرواز، سر خود را به‌سوی آسمان بلند می‌کند و عمود بر طوفان می‌ایستد و مانند گلوله‌ی توپی، به سمت بالا پرتاب ‌می‌شود. او آن‌قدر با کمک باد مخالف، اوج ‌می‌گیرد تا به ارتفاع موردنظر برسد و آن‌گاه با چرخش خود به‌سوی قله‌ی موردنظر، در بالاترین نقطه‌ی کوهستان، مأوا می‌گزیند.
خوب به شیوه‌ی عقاب برای بالارفتن دقت کنید. او منتظر حادثه می‌ماند، حادثه‌ای که برای مرغ‌های زمینی، یک مصیبت و بلاست. او منتظر طوفان می‌نشیند تا از انرژی پنهان در گردباد، به نفع خود استفاده کند.
وقتی طوفان از راه می‌رسد، عقاب به‌جای زانوی غم بغل‌گرفتن و در کنج سنگ‌ها پناه‌گرفتن، جشن می‌گیرد و خود را به بالاترین نقطه‌ی وزش باد می‌رساند و از آن‌جا، سنگین‌ترین ضربه‌های گردباد را به نفع خود به‌کار می‌گیرد؛ عقاب از نیروی مهاجم، به نفع خویش استفاده می‌کند.
او نه‌تنها از نیروی مخالف نمی‌هراسد، بلکه منتظر آن نیز می‌نشیند‌ چراکه می‌داند این انرژی پنهان در نیروی مخالف است که می‌تواند او را به فضای بالاتر پرتاب کند.
انرژی اوج، به رایگان به کسی داده نمی‌شود. به‌طور اساسی در قانون بقای طبیعت، تقلای بقای نیروهای منفی، ایجاب می‌کند که تعداد نیروهای مخالف در زندگی، همیشه بیش‌تر از جریان موافق شما باشد.
پس اگر قرار است نیروی کمکی برای صعود شما حاصل گردد، قاعدتاً باید این نیرو از سوی مخالفان شما تأمین شود‌ بنابراین وقتی اتفاقی خلاف میل شما رخ‌می‌دهد، به‌جای عقب‌نشینی و سرخوردگی و واگذار کردن میدان، بی‌درنگ عقاب‌گونه جشن بگیرید و این رخداد ناخوشایند را به فال نیک گرفته و سعی‌کنید ‌در لابه‌لای این حادثه‌ی به‌ظاهر نامطلوب، خواسته و طلب موردنظر خود را پیدا کنید و با استفاده از نیروی مخالف، خود را به خواسته‌ی خویش نزدیک سازید.
نیرویی که قرار است باعث صعود شما در زندگی شود، توسط همان کسانی فراهم می‌شود که درحال حاضر، مخالف جدی شما هستند و قصد نابودی‌تان ‌را دارند.
این شما هستید که باید منتظر فرصت باشید و با تأمل و آمادگی و صبر و تدبیر به‌موقع، از این نیرو برای بالا‌رفتن و اوج‌گرفتن استفا‌ده کنید.
پس هرگز از وجود سختی و زحمت و نیروی مخالف در زندگی و کار و تحصیل و... خود گله‌مند نباشید. این‌ها مخازن انرژی پرواز شما هستند و اگر نباشند، شاید هرگز صعودی در زندگی‌تان حاصل نگردد.
به‌جای دست روی دست گذاشتن و از وجود مشکل‌ها و مخالفت‌ها گله‌‌کردن، کمی چشم دل خود را باز کنید و به حکمت پنهان در مصیبت‌ها و سختی‌های زندگی بیندیشید.
خالق هستی با هیچ موجودی حتی بدترین مخلوقات عالم هم دشمنی ندارد و اگر اتفاقی رخ‌می‌دهد که به‌ظاهر، آزاردهنده و ناخوشایند است، شک نکنید که او در هر‌چه رقم می‌زند، خیر و برکت و سعادت پنهان است. این ما هستیم که باید شجاعت رویارویی با جریان‌های مخالف را داشته باشیم و در وقت مناسب، بال‌های خود را بگشاییم و چرخش صعود خود به سمت بالا را تجربه کنیم.

او دزدى ماهر بود و با چند نفر از دوستانش باند سرقت تشکیل داده بودند.
روزى باهم نشسته بودند و گپ مى زدند.
در حین صحبتهاشان گفتند: چرا ما همیشه با فقرا و آدمهایى معمولى سر و کار داریم
و قوت لا یموت آنها را از چنگشان بیرون مى آوریم ،
بیاید این بار خود را به خزانه سلطان بزنیم که تا آخر عمر برایمان بس باشد.
البته دسترسى به خزانه سلطان هم کار آسانى نبود.
آنها تمامى راهها و احتمالات ممکن را بررسى کردند، این کار مدتى فکر و ذکر آنها را مشغول کرده بود،
تا سرانجام بهترین راه ممکن را پیدا کردند و خود را به خزانه رسانیدند.
خزانه مملو از پول و جواهرات قیمتى و … بود.
آنها تا مى توانستند از انواع و اقسام طلا جات و عتیقه جات در کوله بار خود گذاشتند تا ببرند.
در این هنگام چشم سر کرده باند به شى ء درخشنده و سفیدى افتاد،
گمان کرد گوهر شب چراغ است ، نزدیکش رفت آن را برداشت و براى امتحان به سر زبان زد،
معلوم شد نمک است ، بسیار ناراحت و عصبانى شد و از شدت خشم و غضب دستش را بر پیشانى زد
بطورى که رفقایش متوجه او شدند و خیال کردند اتفاقى پیش آمد یا نگهبانان خزانه با خبر شدند.
خیلى زود خودشان را به او رسانیدند و گفتند: چه شد؟ چه حادثه اى اتفاق افتاد؟
او که آثار خشم و ناراحتى در چهره اش پیدا بود گفت :
افسوس که تمام زحمتهاى چندین روزه ما به هدر رفت و ما نمک گیر سلطان شدیم ،
من ندانسته نمکش را چشیدم ، دیگر نمى شود مال و دارایى پادشاه را برد،
از مردانگى و مروت به دور است که ما نمک کسى را بخوریم و نمکدان او را هم بشکنیم و…
آنها در آن دل سکوت سهمگین شب ، بدون این که کسى بویى ببرد دست خالى به خانه هاشان باز گشتند.
صبح که شد و چشم نگهبانان به درهاى باز خزانه افتاد تازه متوجه شدند که شب خبرهایى بوده است ،
سراسیمه خود را به جواهرات سلطنتى رسانیدند، دیدند سر جایشان نیستند،
اما در آنجا بسته هایى به چشم مى خورد، آنها را که باز کردند دیدند جواهرات در میان بسته ها مى باشد،
بررسى دقیق که کردند دیدند که دزد خزانه را نبرده است و گرنه الآن خدا مى داند سلطان با ما چه مى کرد و…
بالآخره خبر به سلطان رسید و خود او آمد و از نزدیک صحنه را مشاهده کرد،
آنقدر این کار برایش عجیب و شگفت آور بود که انگشتش را به دندان گرفته
و با خود مى گفت : عجب ! این چگونه دزدى است ؟ براى دزدى آمده
و با آنکه مى توانسته همه چیز را ببرد ولى چیزى نبرده است ؟ آخر مگر مى شود؟ چرا؟…
ولى هر جور که شده باید ریشه یابى کنم و ته و توى قضیه را در آورم .
در همان روز اعلام کرد: هر کس شب گذشته به خزانه آمده در امان است
او مى تواند نزد من بیاید، من بسیار مایلم از نزدیک او را ببینم و بشناسم .
این اعلامیه سلطان به گوش سرکرده دزدها رسید، دوستانش را جمع کرد و به آنها گفت :
سلطان به ما امان داده است ، برویم پیش او تا ببینیم چه مى گوید. آنها نزد سلطان آمده و
خود را معرفى کردند، سلطان که باور نمى کرد دوباره با تعجب پرسید: این کار تو بوده ؟ گفت :
آرى . سلطان پرسید: چرا آمدى دزدى و با این که مى توانستى همه چیز را ببرى ولى چیزى را نبردى ؟
گفت : چون نمک شما را چشیدم و نمک گیر شدم و بعد جریان را مفصل براى سلطان گفت …
سلطان به قدرى عاشق و شیفته کرم و بزرگوارى او شد که گفت : حیف است جاى انسان نمک
شناسى مثل تو، جاى دیگرى باشد، تو باید در دستگاه حکومت من کار مهمى را بر عهده
بگیرى ، و حکم خزانه دارى را براى او صادر کرد.
او یعقوب لیث بود و چند سالى حکمرانى کرد و سلسله صفاریان را تاءسیس نمود.

جمله روز : چیزهایی که داری، کسی که هستی، جایی که هستی یا کاری که می کنی تو را خوشبخت یا بدبخت نمی کند.
خوشبختی و بدبختی تو از افکارت ناشی می شود.