مدیریت و ارتباطات

1- مقدمه

در مدیریت اموری چون ارتباطات انسانی، عوامل مؤثر بر ارتباطات، گروه‌های غیررسمی و رسمی، راه‌های بهبود ارتباطات در رفع موانع ارتباطی و مدنظر داشتن مراودات انسانی در سازمان مطرح است. بیشتر وقت مدیران به ارتباط رودررو یا تلفنی با زیردستان، همکاران یا مشتریان می‌گذرد و گاهی در زمانی که مدیران تنها هستند ممکن است به واسطه ارتباطات ذهنی با مسائل حاد روز خلوت آنها به یک محیط کاری تبدیل شود. این مقاله مفاهیم و فنون ارتباط را در حوزه مدیریت و سازمان مورد بررسی قرار می‌دهد.

2- ارتباط

ارتباط فرایندی است که اشخاص از طریق انتقال علایم پیام به تبادل معینی مبادرت می‌ورزند. در یک فرایند ارتباط 7 بخش وجود دارد:

• منبع ارتباط
• به رمز درآوردن پیام
• پیام
• کانال
• از رمز خارج کردن پیام
• گیرنده پیام
• بازخورد نمودن نتیجه

پیام عبارت است از شکل عینی شده مفهوم ذهنی فرستنده پیام. پیام ممکن است کلامی یا غیرکلامی باشد. پیام کلامی به صورت نوشتار یا گفتار می‌باشد و پیام غیر کلامی علائم، اشارات و تصاویری هستند که برای ایجاد ارتباط به کار می‌روند مثل تصویر پرستاری که انگشت خود را بر بینی نهاده و شما را دعوت به سکوت می‌کند.

در بیانی دیگر پیام‌ها به صورت سمعی، بصری، کتبی، سمعی - بصری، بصری - کتبی، سمعی - کتبی، تقسیم‌بندی شده‌اند که فرستنده پیام موظف است برای فرستادن پیام خود از یکی از فعالیت‌های سخن گفتن، کاربرد وسیله مکانیکی برای ارسال پیام، عمل، تحریر و نوشتن یا ترکیبی از این فعالیت‌ها متناسب با پیامی که می‌خواهد بفرستد استفاده کند و گیرنده پیام نیز موظف است جهت دریافت گوش دادن، مشاهده، خواندن یا ترکیبی از این فعالیت‌ها متناسب با پیام فرستاده شده استفاده کند.

در تقسیم‌بندی دیگر راه‌های شناخته شده در ایجاد ارتباط، ارتباطات گفتاری، نوشتاری و غیر گفتاری هستند. عیب ارتباطات گفتاری در سازمان این است که پیام از چندین نفر عبور می‌کند. هر قدر تعداد افرادی که پیام از آنها عبور می‌کند بیشتر باشد احتمال تحریف پیام بیشتر است. هر فرد پیامی را که دریافت می‌کند از دید خود تفسیر می‌کند و پس از آن که پیام به نفر آخر رسید محتوای آن کاملاً تحریف شده است. پیام نوشتاری بر پیام گفتاری ارجح است، زیرا هر گاه کسی بخواهد مطلبی را بنویسد دقت بیشتری به عمل می‌آورد و پیام دهنده مجبور است ژرف‌تر بیندیشد. بنابراین پیام‌های نوشتاری پشتوانه منطقی قوی‌تری دارند و رساتر و روشن‌ترمی‌باشند. عیب پیام نوشتاری هم در وقت‌گیر بودن آن است و عیب دیگر آن بازخورد ننمودن نتیجه و اینکه نمی‌توان تضمین کرد که آیا پیام نوشتاری به دست فرد مورد نظر رسیده و اینکه وی چگونه آن را تفسیر کرده است. ولی در ارتباطات گفتاری می‌توان از گیرنده پیام خواست آنچه را دریافت کرده بازگو کند. ارتباطات غیرگفتاری دربرگیرنده حرکت اعضا و اندام است و شامل آهنگ، صدا، اشاره‌های چشم و ابرو و سایر اندام بدن می‌شود. از طرفی باید بدانیم حرکت یک عضو نمی‌تواند یک مقصود یا مفهوم جهانی به خود بگیرد ولی هنگامی که آن را با زبان گفتاری در هم آمیزیم پیام کامل‌تری به گیرنده می‌دهد.

3- انواع ارتباطات

• ارتباطات یک‌جانبه: هر گاه عکس العمل (واکنش) گیرنده نسبت به پیام ابراز نشود آن ارتباط را یک جانبه گویند. این نوع فرآیند ارتباط فاقد بازخورد می‌باشد. در فرآیند ارتباط یک طرفه هر گاه فرستنده پیام مطالب دشوار، کسل کننده یا بیش از حد تخصصی ارائه کند آن گاه تا زمانی که شنوندگان قادر به درک و دریافت مفاهیم هستند بازدهی مثبت است ولی هر گاه توان و انرژی شنوندگان برای دریافت و تحلیل ذهنی مفاهیم کاهش یابد با حرکاتی چون خمیازه و دهن‌دره و حالات دیگر این عدم دریافت پیام را مطرح می‌کنند. در صورتی که فرستنده ادامه بحث را برای زمانی دیگر بگذارد ارتباط دو طرفه باقی می‌ماند ولی در صورتی که به این حالات که ناشی از عدم دریافت مفهوم است توجه نکند ارتباط یک طرفه می‌شود.
• ارتباطات دوجانبه: چنانچه محیط استقرار به گونه‌ای باشد که گیرنده عکس العمل‌ها و نظرهای خود را درباره محتوای پیام به اطلاع فرستنده برساند و عملاً این چنین کند به این نوع ارتباط دوجانبه گویند.

به هر حال باید توجه داشت فرستنده‌ای مؤثر است که عوامل محیطی را مورد بررسی قرار داده و اطمینان حاصل کند که پیام دریافت شده است.

4- ضرورت برقراری ارتباط در مدیریت

• ارتباطات برای مدیریت به دلایل زیر مهم است:
• برقراری رابطه مؤثر و کاهش تنش‌ها در محیط کاری
• ارتباط فرایندی است که وظایف برنامه ریزی، سازماندهی، هدایت، رهبری و کنترل توسط آن انجام می‌گردد. پس ایجاد ارتباطات سالم و مؤثر، تنش‌های موجود در مسیر انجام این وظایف را از بین می‌برد یا لااقل کاهش می‌دهد.
• ارتباط فعالیتی است که مدیران جهت هماهنگ کردن و متناسب نمودن وقت خود از آن بهره می‌گیرند.

5- ارتباطات در سازمان

ارتباط سازمانی فرایندی است که مدیران را برای گرفتن اطلاعات و تبادل معنی با افراد فراوان داخل سازمان و افراد در ارگان‌های مربوط به خارج از آن سیستم توانا می‌سازد. انواع ارتباط سازمانی عبارتند از: ارتباطات عمودی در سازمان، ارتباطات رسمی و ارتباطات غیررسمی. ارتباطات عمودی از بالا به پایین با اهداف هدایت، آموزش، اطلاع و ابلاغ دستورات مقامات مافوق به زیردستان می‌باشد و ارتباطات عمودی از پایین به بالا جهت ارائه گزارش، پیشنهاد، ادای توضیحات و درخواست‌های گوناگون می‌باشد. در ارتباطات از پایین به بالا هر گاه زیر دست دریابد مافوق نسبت به پاره‌ای اطلاعات واکنش منفی از خود نشان می‌دهد آن گاه در ارسال آن نوع اطلاعات امساک کرده یا آنها را تعدیل می‌کند.
در ارتباط از بالا به پایین هر گاه مدیران از دادن اطلاعات واقعی و کافی به زیردستان خودداری کنند آن گاه مرئوسان اعتماد خود را نسبت به آنان از دست داده و نمی‌توانند پاسخ‌های صحیح و درستی به پیام‌های ارتباطی آنها بدهند و این امور باعث تنش‌هایی در سازمان می‌شود.

ارتباط رسمی در گروه‌های کوچک رسمی شامل شبکه‌های همه جانبه، چرخی و زنجیره‌ای هستند. در ارتباط  همه‌جانبه همه اعضا می‌توانند آزادانه با هم در ارتباط باشند. در شبکه چرخی رهبر به عنوان کانون و مرکز این ارتباطات فعالیت می‌کند و در شبکه زنجیره‌ای یک زنجیر فرماندهی رسمی وجود دارد. وجود هر یک از این سه شبکه به هدف گروه بستگی دارد.

افراد به محض ورود به سازمان بنا بر علل مختلف مانند علایق و سلیقه‌های مشترک، همفکری‌ها و همدلی ها، الفت و نزدیکی‌ها و غیره با هم رابطه برقرار می‌کنند و شبکه ارتباطات غیر رسمی را تشکیل می‌دهند. ارتباطات غیر رسمی در سازمان گاهی اوقات آنقدر توسعه می‌یابد که ارتباطات رسمی در آن محو می‌شود. در صورتی که ارتباطات غیررسمی با اهداف سازمان در تعارض باشد در راه رسیدن به این اهداف اختلال ایجاد می‌کند و در جو سازمان تنش پدید می‌آورد.

هر گاه مدیر این گونه روابط را در راستای اهداف سازمانی ببیند آن گاه باید از آنها بهره گیرد و هر گاه آنها را مخالف و بازدارنده ببیند آن گاه باید در توقف این گونه روابط بکوشد تا بتواند تنش‌زدایی کند.

6- روش‌های بهبود ارتباطات

از جمله ویژگی‌هایی که باعث می‌شود تا تنش‌های ارتباط مدیران و کارکنان و تنش‌های ارتباطی موجود در محیط سازمان کاهش یابد اطلاع داشتن مدیران و کارکنان از موضوعاتی چون نواحی چهارگانه شخصیت هر فرد، بازخورد نمودن، افشاء یا خودگشودگی، زبان ساده، گوش دادن صحیح، کنترل احساسات و توجه به علائم غیرگفتاری است.

باید بدانیم بیشتر سوءتفاهم‌هایی که بین مدیر و کارکنان پیش می‌آید از عدم شناخت شخصیت مدیر و درک نشدن پیام‌های مدیر به عنوان یک فرستنده ناشی می‌شود. شخصیت هر فرد عبارت است از تعبیر و تفسیر دیگران از رفتارهای نسبتاً پایدار او. شخصیت مدیر را رفتارها و نگرش‌های وی که برای دیگران شناخته شده است و همچنین حوزه‌ای که برای دیگران ناشناخته است شامل می‌شود.
شخصیت افراد که مدیر هم جزیی از آنهاست بر حسب آنچه برای خود مدیر یا دیگران شناخت شده یا ناشناخته است به چهار ناحیه تقسیم می‌شود:

• ناحیه عمومی رفتارها و ویژگی‌هایی که هم برای مدیر و هم برای دیگران شناخته شده است.
• ناحیه خصوصی آن رفتارها و ویژگی‌هایی که برای مدیر شناخته شده ولی برای دیگران ناشناخته است.
• ناحیه کور آن رفتارها و ویژگی‌ها که برای مدیر ناشناخته و برای دیگران شناخته شده است
• ناحیه ناشناخته که هم برای خود مدیر و هم برای دیگران ناشناخته باقی مانده است.

در ارتباط بین افراد که ارتباط مدیر و کارکنان نوعی از آن است هر چه ناحیه عمومی بیشتر و وسیع‌ترباشد تعارضات و سوء تفاهمات کاهش می‌یابد.

توسعه منطقه عمومی از طریق دو مکانیزم بازخورد و افشاء انجام می‌گیرد. در افشاء مدیران مایل به در میان گذاشتن اطلاعات مربوط به خود با دیگران هستند. این کار منطقه خصوصی را کاهش می‌دهد و بازخورد هم باعث می‌شود تا مدیریت آن قسمت از رفتار و ویژگی‌های خود را که نمی‌شناسد، شناسایی کند و منطقه عمومی او افزایش یافته و تنش‌های ارتباطی او با کارکنان کاهش یابد. در ارتباط بین کارکنان با هم نیز اجرای این دو شیوه باعث کاهش تنش‌ها و تعارضات می‌شود.

7- موانع موجود بر سر راه ارتباطات اثربخش

در مسیر ارتباطات اثربخش موانعی موجود است که مدیریت با شناخت و آگاهی داشتن از آنها می‌تواند در دنیای واقعی آنها را شناسایی کرده و به شیوه صحیح جهت ایجاد پویایی در ارتباطات عمل کرده و تنش‌زدایی کند.

• از صافی گذراندن: در صورتی که اطلاعات هنگام طی مراحل توسط افراد مختلف از صافی گذرانده و دستکاری می‌شوند، احتمال این که در پایان مسیر آن اطلاعات برای گیرنده نهایی تحریف شده باشد زیاد است.
• ویژگی‌های شخصی: ما واقعیت را نمی‌بینیم زیرا چیزهایی را که می‌بینیم از دیدگاه خود تفسیر کرده و واقعیت می‌نامیم.
• جنسیت: زنان و مردان به دلایل مختلف باید بین خود ارتباط گفتاری برقرار کنند و تحقیقات نشان داده که مردان با زبانی صحبت می‌کنند و مطالبی را می‌شنوند که درباره مقام سازمانی و استقلال در کار باشد و زنان با زبانی صحبت می‌کنند و مطالبی را می‌شنوند که درباره روابط و صمیمت می‌باشد البته این امر نسبی است ولی باید آن را مدنظر داشت.
• عواطف: نوع احساس گیرنده پیام هنگام گرفتن پیام بر تفسیری که او از محتوای پیام می‌کند اثر می‌گذارد. احساسات شدید مثل اندوه و یا خوشحالی بیش از حد شبکه ارتباطی مؤثر را خدشه دار می‌کند. در این شرایط فرد نمی‌تواند بخردانه و معقول عمل کند و نوع قضاوت او بر پایه عاطفه و احساسات است. زبان کلام برای افراد مختلف معانی مختلف دارد. سن، میزان تحصیلات و زمینه فرهنگی سه متغیر مشخصی هستند که کلمه ها، معانی و مفاهیمی که ما برای این کلمات قائلیم را تحت تأثیر قرار می‌دهند. در صورتی که می‌دانستیم هر یک از ما چه برداشت‌هایی از کلمات داریم مشکلات ارتباطی به پایین ترین حد خود می‌رسید.
• ارتباطات غیرگفتاری: اکثر اوقات ارتباطات گفتاری با ارتباطات غیرگفتاری همراه است. در صورتی که طرفین ارتباط توافق کامل با یکدیگر داشته باشند به گونه‌ای رفتار می‌کنند که رفتار یکدیگر را تقویت می‌کنند ولی هنگامی که ارتباطات غیرگفتاری با پیام‌ها سازگار نیست دریافت کننده پیام دچار سردرگمی می‌شود و نمی‌داند پیام واقعی چیست.
• ادراک: هر فرد حوادث را برحسب زمینه فرهنگی، اجتماعی و روانی مختص به خود درک می‌کند. ادراک فرد از یک پدیده ممکن است با ماهیت واقعی آن متفاوت باشد، از طرفی هر پدیده واحد ممکن است به وسیله افراد مختلف به صور گوناگون درک شود . همچنین فهم و درک یک پدیده واحد می‌تواند از راه‌ها و طریقه‌های مختلفی انجام گیرد. ادراک فرد با نیازهای شخصی رابطه نزدیک دارد و به طور کلی امری است فردی و منحصر به فرد که نمایانگر تمام یا قسمتی از موقعیت آن گونه که فرد می‌بیند می‌باشد. ادراک اجتماعی تحت نفوذ عواملی چون تعمیم گروهی، تعمیم فردی، یکسان بینی و انتظار و توقع است و باید مراقب باشیم که این گونه عوامل ادراک ما را تحت تأثیر قرار ندهند.

پارازیت و جملات بی سر و ته در ارتباطات مانع پویایی روابط می‌شود. شایعه یکی دیگر از عواملی است که در سازمان ایجاد تنش می‌کند. شایعه پیامی است که در بین مردم رواج می‌یابد. ولی واقعیت‌ها آن را تأیید نمی‌کنند. شایعه زمانی رواج می‌یابد که مردم مشتاق خبر باشند ولی نتوانند آن را از منبعی موثق دریافت کنند. راه‌های کاهش شایعه در سازمان عبارتند از اطلاع رسانی، برگزاری جلسات حضوری و گفت و شنود، استقرار نظام پیشنهادها در سازمان، توجه ملموس به امنیت خاطر شغلی کارکنان، تلفیق سازمان رسمی و غیر رسمی، خنثی کردن شایعه و آموزش‌های اخلاقی.

زبان نیز ممکن است به مانعی بر سر راه ارتباطات تبدیل شود. مدیر باید ساختار پیام را به گونه‌ای در آورد که روشن و واضح باشد. همچنین کلمات باید با دقت انتخاب شوند و زبان در خور فهم شخص گیرنده باشد. گوش دادن می‌تواند ارتباطات را بهبود داده و تنش‌ها را بکاهد. گوش دادن شنیدن نیست. گوش دادن یعنی به صورت فعال به دنبال معنی و مقصود گشتن در حالی که شنیدن یک اقدام غیر فعال است. هر گاه مدیر به کسی گوش می‌دهد مغز او نیز در حال تجزیه و تحلیل و مصرف انرژی است. در صورتی که در مورد مسئله‌ای آشفته و دچار احساسات شویم نمی‌توانیم پیام‌ها را به شکل صحیح دریافت و ارسال کنیم. بهترین راه این است که چنانچه دچار احساسات شدیم اندکی تأمل نماییم و صبر کنیم تا به وضع عادی برگردیم.

8- نتیجه گیری

با توجه به مطالب گفته شده در مورد عوامل پدیدآورنده تنش در سازمان، فرآیند ارتباط و اجزاء آن، راه‌های ایجاد ارتباط و انواع آن، انواع ارتباطات در سازمان، روش‌های بهبود و ارتباطات و شناسایی و رفع موانع ارتباطی بهترین راه برای مدیران جهت ایجاد محیط و ارتباطات پویا در سازمان، تنش‌زدایی و افزایش آگاهی می‌باشد.

مراجع

نوآوری در جذب منابع انسانی

به تازگی یک شرکت ژاپنی، کوهپیمایی را یکی از شروط استخدام و قبول کارمند قرار داده است. این یکی از خلاقانه ترین تصمیماتی است که تا حالا در زمینه منابع انسانی و جذب و استخدام نیروی پرسنلی به گوش رسیده است. وقتی با دقت بیشتری در تار و پود این شرط عجیب و غریب استخدامی بنگریم می توانیم به پیامدها و نکات ارزنده این تصمیم پی ببریم. این شرط از چندین زاویه و با تکیه بر چندین صفت مشخصه مثبت، مسائلی را در ابعاد گوناگون اجتماعی، فکری، جسمی و فرهنگی به ما نشان می دهد که ما در ذیل به 11 مورد آن اشاره ای مختصر می کنیم.

1. شرایط فیزیکی: اولین و شاید ساده ترین برداشت از این حرکت پی بردن به وضعیت جسمانی افراد یا همان سلامتی و تندرستی فیزیکی خواهد بود. چه امری از این مهم تر که بنیادی ترین سرمایه یک سازمان از سلامت و تندرستی کافی برخوردار باشد.
2. انعطاف پذیری: در وحله نخست همین که این افراد شرط غیر معمول استخدامی این شرکت را نسبت به وضعیت عادی دیگر شرکت ها ترجیح داده اند، روحیه انعطاف پذیری آنها می باشد. مطمئناً وجود این پرسنل، سازمان را در پویایی همیشگی قرار می دهد زیرا آنان قدرت سازگاری با هر شرایطی را دارند و پذیرای تغییرات سازمانی خواهند بود.
3. ریسک پذیری: کسانی که این شرط را قبول نموده، در واقع خطرات آن را نیز به جان خریده اند (قبول ریسک). آنان که از شروع این صعود تا پایان راه را با موفقیت به پایان رسانده اند و از موقعیت های سختی که ما بین راه پیش آمده، فرار نکرده اند و در واقع ریسک پذیر و متعهد بوده اند همان افرادی هستند که گاه توانایی نجات یک سازمان را دارند. این افراد درصد موفقیت بالایی نسبت به ریسک گریزها و توانایی خلق یک پیروزی را از دل یک شکست دارند و در واقع همان کورسوی امید هستند.
4. خلاقیت و ابتکار: خلاقیت با میزان ریسک پذیری رابطه مستقیم دارد. یعنی افرادی که ریسک پذیر هستند از قوه خلاقیت بالا برخوردارند و می شود گفت این افراد همان خصیصه های افراد گروه 3 را دارا هستند. آنان مدام پیگیر شناخت مسیرهای تازه، سریع و گوناگون در راه پیش روی هستند و در این زمینه ابتکار فراوان به خرج می دهند. آنان صرفاً دنباله رو فرد پیش روی نیستند و در واقع می توان آنها را در زمره رهبران آینده دانست، کسانی که نمی هراسند، فکر می کنند و ابتکار به خرج می دهند.
5. انگیزه: مهترین عاملی که در افراد ایجاد قدرت افزوده می کند انگیزه می باشد. افرادی که با انگیزه بالا در حرکت هستند مدام به مقصد و نتیجه کار فکر می کنند هرگز در برابر مشکلات کمر خم نمی کنند و هیچ عاملی آنان را از کسب پیروزی دور نمی سازد. در این مسیر افراد با انگیزه بصورت خستگی ناپذیر از ابتدا تا انتهای راه حضوری پر شور دارند و اگر در آینده سازمان در یک شرایط بحرانی قرار بگیرد و مدیریت حقایق را برای پرسنل تشریح نماید، این افراد (انگیزه مند) بصورت توده ای عظیم به حرکت در می آیند و تمام افراد را به تغییر وضع موجود و حرکت به سمت وضع مطلوب ترغیب می نمایند. این افراد گنج های پنهانی هستند که در سختی ها به مدد سازمان می آیند. در یک نگاه، انگیزه می تواند خاکستری را به آتش مبدل می کند.
6. استقامت و پشتکار: یکی دیگر از خصیصه هایی که در این آزمون به چشم می آید، میزان استقامت و پشتکار در افراد می باشد. مسلماً این مورد یکی از پله های صعود سازمان و نیز خود فرد به سمت کارایی بیشتر است. آنان که به سمت قله در حرکت هستند مدام با سختی های بسیار دست و پنجه نرم می کنند کسانی که برتر هستند سعی می کنند تا با قدرت و ثبات به راهشان ادامه دهند و در برابر ناملایمات صبر و شکیبایی پیشه می کنند تا اینکه در نهایت پیروزی را در آغوش بگیرند.
7. روحیه ایثار: افرادی که دارای این خصیصه هستند براحتی قابل شناسایی خواهند بود. آنها در این مسیر سخت و پر پیچ و خم، هرگز به دیگران تنه نمی زنند، برای دیگران مزاحمت ایجاد نمی کنند و بر عکس، اگر فردی دچار مشکل یا حادثه ای شود بلافاصله برای کمک رساندن حاضر می شوند. این دسته، از خودگذشته ترین افراد هستند. آیا شما اینگونه افراد را که اهداف فردیشان را فدای اهداف جمعی و سازمانی می کنند، در جمع سازمان خویش راه نمی دهید؟ این افراد کم مشکل ترین و سر براه ترین پرسنل شما در سازمان خواهند بود و شما همواره به وجود این نیرو ها نیازمند هستید.
8. اجتماعی یا گوشه گیر: در این حرکت گسترده به سمت قله، شما می توانید به راحتی و بدون جلب توجه، افراد اجتماعی و یا گوشه گیر را شناسایی کنید.این شناخت به شما کمک می کند تا تناسب بهتری بین خود و شغل برقرار کنید که متعاقب آن افراد بهتر به فعالیت می پردازند و کارآیی را در بالاترین سطح توان خود نمایان می سازند و در نتیجه به دلیل این علاقه، با مشتری و ارباب رجوع رفتار بهتری خواهد داشت که این اثر بخشی موجب حفظ و نیز جذب مشتریان سازمان می گردد. با شناخت این صفات در افراد، فرد گرا را در اموری که آرام و فاقد جنب جوش است، همچون بایگانی و جمع گرا را که بیشتر اجتماعی تر هستند را در مشاغلی پر برخورد تر و فعالتر همچون پشت باجه یک بانک و یا در سمت یک فروشنده، بکار می گماریم. اگر هر کس همانجا باشد، که باید باشد، دیگر دغدغه ای گریبان گیرتان نخواهد شد.
9. سرعت یا دقت: فردی که با عجله و سریع به فعالیت می پردازد به همان نسبت نیز از دقت کمتری در انجام امور بهره می برد و بلعکس فردی که در اصطلاح پیوسته و آرام گام بر می دارد اگر چه ممکن است با صرف زمان بیشتری به مقصد برسد اما مطمئن خواهد بود که کار را بدون نقص به پایان رسانده است. به هر حال از هر کدام از این خصایص که دقیقاً عکس هم هستند، می توان در زمان و مکان خودش به خوبی استفاده کرد. مهم آن است که مدیریت، افرادی را که دارای این فاکتورها هستند را بشناسد تا بتواند بطور درست بکارگیری نماید.
10. روحیه مشارکت: از بارزترین خصایص سازمانی وجود روحیه مشارکت در پرسنل آن سازمان می باشد چرا که یک کل چیزی نیست جز مجموعه ای از اجزای به هم پیوسته، که در جهت تحقق یک هدف، در کنار هم فعالیت می کنند. سازمانی که می خواهد همیشه در موفقیت غوطه ور باشد باید تمام پیکره و اجزایش با هم هماهنگ و همسو فعالیت نماید. در این کوه پیمایی افرادی هستند که با مشارکت و همکاری در پی رسیدن به قله می باشند، لذایذ و تلخی ها را با هم و در کنار هم می چشند تا اینکه در نهایت امر، بر بام قله پای نهند.
11. ادب و احترام: در این سفر کوچک سازمانی (کوه پیمایی) می توان افراد را از نقطه نظر رعایت ادب و احترام شناسایی نمود. حتماً همگی به این امر واقف هستید که شایستگی های علمی و فنی در کنار رعایت ادب و احترام سنگینی بیشتری خواهد داشت و افراد شایسته هرگز نباید در وادی غرور و تکبر گام بردارند چرا که از ارزش های خویش می کاهند.

نکته آنکه شناخت هر یک از این خصیصه ها در پرسنل می تواند سازمان را در شایسته سالاری یاری رساند یعنی مدیریت به راحتی می تواند افراد را در مشاغلی که از لحاظ خصوصیت به آن نزدیک تر هستند قرار دهد و به این ترتیب هر کس در جای و مکان مناسب خود شروع به فعالیت می کند و سازمان در آینده دچار سکون و رخوت نمی گردد چون افراد پویا در آن خدمت رسانی می کنند.

خلاصه اینکه اگر به قول ما ایرانی ها در سفر دوست را بهتر می توان شناخت، ژاپنی ها معتقدند که در سفر کارمند شایسته را بهتر می توان شناخت. این تفکر و حرکت می تواند پایه گذار پیشرفت های بنیادی در عرصه منابع انسانی باشد. امید که مدیران ایرانی نیز خلاقیت را چاشنی روزمرگی کنند تا آینده سازمان و متعاقب آن آینده کشور مان روشن تر گردد.

TRIZ چیست؟

1- TRIZ چیست؟

واژه TRIZ برگرفته شده از حروف اول کلمات در عبارت روسی «Teoriya Resheniya Izobrototelskikh Zadatch» است که برابر انگلیسی آن عبارت «Theory of Inventive Problem Solving» (با مخفف TIPS) است که به معنای نظریه حل ابداعانه مساله می‌باشد. این دانش در سراسر جهان تحت عنوان TRIZ شناخته می‌شود و متداول شدن این نام به این علت است که بنیانگذار آن، دانشمند خلاقیت‌شناس روسی گنریچ سائولویچ آلتشولر (G.S. Altshuller) می‌باشد.

دانش TRIZ با نامها و عنوانهای توصیف‌گر مختلفی همانند نوآوری نظام‌یافته، خلاقیت اختراعی، فناوری خلاقیت و نوآوری، روش‌شناسی اختراع، الگوریتم اختراع، روش‌شناسی حل مساله‌های ابداعی، روش‌شناسی حل ابتکاری و ابداعانه مساله، مهندسی خلاقیت و نوآوری، روش‌شناسی خلاقیت، خلاقیت‌شناسی اختراع، خلاقیت‌شناسی فناوری و مواردی از این قبیل نامیده می‌شود.

دانش TRIZ می‌تواند در دامنه‌ای از یک طیف مفهومی و گستره‌ای از تعاریف قرار گیرد که یک انتهای آن نوعی جهان‌بینی خلاق یا رویکردی جامع به علوم و فناوری و انتهای دیگر آن انواعی از ابزارهای حل خلاق مساله و فنون خلاقیت و نوآوری را شامل گردد. آلتشولر TRIZ را تحت عنوان علم فناوری خلاقیت و نوآوری می‌داند؛ با نتیجه‌گیری از دیدگاه آلتشولر می توان TRIZ را نوعی علم خلاقیت‌شناسی (Creatology) دانست. یکی از دانشمندان برجسته TRIZ به نام سیمون ساورانسکی این دانش را چنین تعریف کرده است: «TRIZ، یک دانش انسانگرای مبتنی بر روش‌شناسی نظام‌یافته برای حل ابداعانه مساله است.» همچنین برخی صاحبنظران TRIZ را این چنین تعریف می‌کنند: «TRIZ عبارت است از نوعی رویکرد الگوریتمی برای حل ابداعانه مسائل فنی و فناورانه.»

2- ابزارهای TRIZ

اصول و روش های زیادی در TRIZ وجود دارند که اساس و پیکره آن را تشکیل می دهند که در ادامه به طور اجمالی در خصوص برخی از آنها بحث می گردد:

2-1- چهل اصل ابتکاری و ماتریس تناقضات آلتشولر

آلتشولر با بررسی اختراعات مختلف به ثبت رسیده در دنیا 40 اصل ابتکاری را پیشنهاد کرد. این اصول به مهندسان، جهت دستیابی به راه حل ابداعی مناسب کمک می کند. وی ماتریسی از تناقضات برای بدست آوردن اصول منطبق با مسئله و تشخیص این که باید از کدام یک از این 40 اصل استفاده شود، ایجاد نمود. وی در این جدول 39 پارامتر مهندسی نظیر وزن، طول، شفافیت و غیره را در ستونها قرار داد (آثار ثانویه نامطلوب) و پارامترهایی که لازم است بهبود یابند را در ردیف ها قرار داد. در خانه هایی که از تقاطع هر سطر و ستون بدست می آمدند، دو یا سه اصل از اصول 40 گانه ابتکاری را که در به دست آوردن راه حل خلاقانه مورد استفاده قرار می گیرند، قرار داد. در حل مسائل مختلف می توان از این روش استفاده نمود، ولی این روش دارای محدودیتی است و آن این است که کاربران در ابتدا باید مسئله را به صورت پارامترهای 39 گانه مهندسی فرموله کنند. و این روش برای حل مسائل پیچیده کاری وقت گیر و دشوار می باشد.

2-2- الگوریتم برای حل مسئله به روش ابداعی (ARIZ)

این روش رویه ای سیستماتیک جهت شناسایی راه حل ها بدون در نظر گرفتن تناقضات است. بر اساس ماهیت مسئله، تعداد مراحل اجرای آن می تواند از 5 الی 16 مرحله تغییر کند. در این روش ممکن است از یک مسئله فنی غیر واضح و نامعلوم، مسائلی که در لایه های زیرین قرار دارند بیرون آمده و نمایان شوند که برای ما قابل حل می باشند. مراحل پایه ای این رویه عبارتند از:

1. مسئله را فرموله کنید
2. مسئله را به یک مدل تبدیل کنید
3. مدل را تجزیه و تحلیل کنید
4. تناقضات فیزیکی را حل کنید
5. راه حل ایده آل را فرموله کنید

2-3- تعیین پیشگویانه خطا (AFD)

جلوگیری از بروز خطاهای پیش بینی نشده در توسعه و ایجاد یک محصول جدید از اهمیت زیادی برخوردار است. AFD به طور موثر مکانیزم خطا را کشف می کند و سپس احتمال رخداد آن را بررسی می نماید. به وسیله این تکنیک عواملی که سهم به سزایی در رخداد خطا دارند، برطرف می گردند.

2-4- تکامل هدایت شده محصول (DPE)

روش های سنتی پیش بینی سعی دارند که مشخصه های آینده سیستم ها، روش های اجرایی و یا تکنیکها را به وسیله ارزیابی، شبیه سازی و تمایل به ایجاد مدل های احتمالی پیش بینی نمایند. این روشها فقط یک پیش بینی را در اختیار ما می گذارند ولی چگونگی ابداع تکنولوژی پیش بینی شده را به ما نمی دهند. آلتشولر توانست با مطالعه صدها هزار اختراع به ثبت رسیده، 8 الگویی را که نشان دهنده چگونگی توسعه سیستم های تکنولوژیکی طی دوران مختلف بوده اند، مشخص کند. این مطلب بر مبنای مقایسه «چگونه فکر کردن مردم» در مقابل «به چه چیز فکر کردن مردم» بود. DPE مانند نقشه راهی به سوی آینده می باشد که با استفاده از آن (به جای پیش گویی آینده) می توان به طور سیستماتیک تکنولوژی های آینده را ابداع کرد.

3- فواید و کاربردهای TRIZ

با استفاده از دانش TRIZ می توان به نتایج و دستاوردهای متعددی از جمله موارد زیر دست یافت:

1. دستیابی به نوعی نگرش جامع علمی به ابداعات و اختراعات.
2. شکل گیری جنبه های بسیار مهمی از علم خلاقیت شناسی.
3. دستیابی به نوعی جهان بینی خلاق.
4. کشف انواعی از راه حل ها برای مسائل ابداعی یعنی مسائلی که با روش های معمولی متداول راه حل آنها به دست نمی آید.
5. دستیابی به بهترین و موثرترین راه حل ها برای انواع مسائل علمی، فنی، انسانی و اجتماعی.
6. پیش بینی روند ابداعات و اختراعات در آینده (خلاقیت شناسی آینده شناختی)
7. ارائه آموزش های نوین مبتنی بر TRIZ در مدارس و دانشگاه ها (خلاقیت شناسی پرورشی مبتنی بر TRIZ)
8. تسهیل و تسریع روند رشد و توسعه علوم و فناوری.

4- دلایل استفاده از TRIZ

به واسطه وجود محیط رقابتی شدید در دنیا و نیاز مشتری به محصول با کیفیت بالاتر و ارزان تر، نیاز بیشتری به رویکردهای ابداعی در دنیا به وجود آمده است. در حال حاضر فعالیت های علمی باید در سطح بالاتر، با بودجه کمتر و سرعت بیشتری نسبت به گذشته، صورت گیرند. تحقیقات اخیر نشان میدهد که TRIZ بین 70% تا 300% به تولید ایده برای محصولات و خدمات جدید و ایجاد بهبود کیفیت، سرعت می بخشد. TRIZ تکنیکهای مهندسی و تئوری های علمی را به سمت یک چارچوب سوق می دهد. متبحر شدن در فرآیند TRIZ، فقط این نیست که تیم فنی تمام پتانسیل موجودشان را شناسایی کنند، بلکه TRIZ در ابتدا به آنها یاد آوری می کند که چرا آنها مهندس یا دانشمند بودن را برگزیده اند. TRIZ از راه های مختلفی به این هدف می رسد. یکی از مهمترین راهها این است که ما را برای یافتن راه حل مسئله مان، به نظر افکندن به زمینه های خارج از دانش، تجربه، سازمان، متخصصین و حتی خارج از صنعت خود تشویق می کند (هرچند که این روش برای ما و سازمان مان غیر معمول می باشد).

بکارگیری TRIZ یعنی بازگشت به اصول اولیه، ولی معمولا ً در این راه از اصول، علوم و راه حل های مهندسی که برای ما آشنا نیستند استفاده می نماییم. این فرآیند با تجزیه تمام مسائل به وظایف بنیادی طراحی شان و با القاء درک کاملی از اساس مسئله ای که با آن دست به گریبانیم ساده میگردد. با بکارگیری TRIZ ما در مسیر یافتن راه حل ها قرار می گیریم و در می یابیم که چگونه دیگران مشکلات مشابهی را در تمام زمینه های علمی و مهندسی بدین وسیله حل نموده اند.

با بکارگیری TRIZ میتوانیم با یک روش سیستماتیک به عصاره و چکیده تمام راه حل های مسائلی که بشریت با آنها روبرو بوده است، دسترسی پیدا کنیم. و با توجه به مفهوم TRIZ در می یابیم که تمام مسائل قبلا ً به طریقی حل شده اند. مطمئنا ً در صورت عدم استفاده از TRIZ زمان زیادی هدر خواهد رفت. درست مثل اینکه به جای کشف راه حل هوشمندانه ای برای بهبود بخشیدن به عملکرد چرخ، آن را دوباره اختراع کنیم. TRIZ ما را به سمت راه حل هایی که نیاز داریم، راه حل هایی که وجود دارند و راه حل هایی که ابداعی هستند ولی بدون TRIZ معمولا ً امکان درک آنها را نداریم، هدایت می کند.

ضمنا ً، بررسی اساس تمام ابداعات و اختراعات به ثبت رسیده در جهان نشان می دهد که هزاران ساعت نیروی انسانی صرف حل مسائل مشابهی شده است که انسانها در زمینه های مختلفی با آن سر در گریبان بوده اند و در نهایت پس از حل آنها، به نتایج مشابهی دست یافته اند. آنچه که TRIZ انجام می دهد این است که با طبقه بندی این راه حل های هوشمندانه، راه های ابداعی حل هر مسئله ای را شناسایی می کند.

5- تناقض

5-1- مفهوم تناقض

در دانش TRIZ مفهوم تناقض از مفاهیم بنیادی و اصلی است. منظور از تناقض دو ویژگی یا وضعیت متعارض یا متضاد با یکدیگر می باشد. اگر چنانچه بین دو ویژگی یک سیستم حالت تضاد و ضد و نقیض بودن وجود داشته باشد یعنی ایجاد تغییر مثبت در یک ویژگی (مثلا افزایش کیفیت یک محصول) منجر به ایجاد تغییر منفی در یک ویژگی دیگر (مثلا ازدیاد قیمت محصول) بشود در این صورت سیستم دچار تناقض می باشد. دانش TRIZ بیان می دارد که مسئله ابداعی با وجود نوعی تناقض همراه است و حل مسئله (مثلا اختراع) هنگامی روی می دهد که این تناقض برطرف شود. یکی از مهم ترین نقش های TRIZ، شناسائی و تحلیل تناقض ها و ارائه راهکارهای بر طرف نمودن آن می باشد.

برای شرح بهتر مفهوم تناقض به این مثال توجه کنید: یکی از مهم ترین مسئله های باز (مسئله ابداعی یا غیر معمولی) در حوزه سلامت انسان و پزشکی ناشی از بیماری سرطان است که در اثر آن سیستم بخشی از سلول ها از تعادل خارج شده و به رشد غیر معمولی دچار می شوند. رویکرد کلی درمانی (مثل شیمی درمانی یا پرتودرمانی) بر آن است که جلوی رشد غیر اصولی سلول های غیر متعادل به طریقی گرفته شده و از بین بروند. در این موضوع این تناقض اصلی وجود دارد که دارو یا پرتو دارای تاثیر مثبت بر سلول های سرطانی (توقف رشد و از بین رفتن سلول های سرطانی) و تاثیر منفی بر سلول های سالم (آسیب به سلول های سالم) می باشد. انتظار می رود چنانچه این تناقض برطرف شود آنگاه داروی قاطع درمان این بیماری نیز ابداع یا کشف گردیده و به عبارتی مسئله مذکور حل شده است.

5-2- انواع تناقض

در دانش TRIZ به منظور شناخت بهتر، انواع تناقض ها به دو دسته اصلی تقسیم شده اند. بنابراین هر مسئله ابداعی ممکن است با یک یا چند نوع از تناقض ها همراه باشد.

5-2-1- تناقض یا تضاد فنی (Technical Contradiction)

منظور از تناقض فنی در یک سیستم فنی «وجود یک رابطه متضاد و ضد و نقیض بین دو ویژگی یک سیستم یعنی تعارض بین دو زیر سیستم آن» می باشد. درسیستمی که تناقض وجود دارد یک تغییر مثبت در یک زیرسیستم، منجر به بروز یک نتیجه منفی در زیر سیستم دیگر می شود. مسئله ابداعی، مسئله ای است که دارای تناقض بوده و حل آن مستلزم رفع وضعیت تناقض است، به عبارتی راه حل مسئله ابداعی در واقع راه حل رفع تناقض می باشد.

مثال های زیر بیانگر تناقض یا تضاد فنی می باشند:

• افزایش کیفیت عامل A در سیستم، منجر می شود به کاهش کیفیت عامل B در همان سیستم
• افزایش قطر لوله (افزایش استحکام)، منجر می شود به افزایش وزن لوله
• افزایش سرعت خودرو، منجر می شود به افزایش مصرف سوخت
• افزایش کیفیت محصول X، منجر می شود به افزایش قیمت آن

5-2-2- تناقض یا تضاد فیزیکی (Physical Contradiction)

منظور از تناقض یا تضاد فیزیکی وجود همزمان هماهنگی و تعارض می باشد. در این حالت ایجاد تغییر در یک زیر سیستم به طور همزمان از یک طرف منجر به ایجاد یک نتیجه مثبت و در عین حال از طرف دیگر منجر به بروز یک نتیجه منفی می شود.

دورکاری (کار از راه دور): مزایا و راهکارها

1- تعریف کار از راه دور یا دورکاری

• یک انتخاب است راجع به روش انجام کار، که به کارکنان اجازه می دهد تمام یا قسمتی از کارشان را خارج از محیط کاری انجام دهندیعنی افراد می توانند از خانه شان, از یک مرکزارتباط از راه دوردر نزدیکی خانه شان یا از محل کار دیگری وظایف کاریشان را انجام دهند (مجله کانکشنزسپتامبر 2004).
• استفاده از رایانه و ارتباطات راه دور به منظور تغییر موقعیت جغرافیایی محل کار و انجام وظایف شغلی (کمیسیون اروپا).

در واقع به واسطه به وجود آمدن کامپیوتر ها، شبکه های ارتباطی، نرم افزارهای ارتباطی و نرم افزارهای اداری و تخصصی علوم مختلف است که امروزه می توانیم از کار از راه دور صحبت کنیم. پس با پیشرفت این ابزارها می توانیم انتظار داشته باشیم که در آینده تعداد مشاغل از راه دور بیشتر و کارهای از راه دور با کیفیت تر شوند.

2- مثالهایی از کار از راه دور

• استفاده از پزشکان سایر کشورها در اوقات شبانه کار بیمارستانها (تله مدیسن): برای مثال وقتی یک بیمار طی نیمه شب در بیمارستان سنت ماری نیاز فوری به سی تی اسکن، التراسوند و یا ام-آر-آی داشته باشد دیگر نیازی نیست تا کارکنان بخش اورژانس، دکتر رادیولوژیست را از رختخواب بیرون بکشند تا او تصاویر را بخواند. اینکار توسط دکتری در ماورای دریاها و درست هنگامی که نیم روز کار خود را میگذراند انجام خواهد شد. به گزارش بخش خبر شبکه فن آوری اطلاعات ایران، از سایت www.ComeToNet.com و به نقل از واشنگتن پست، خواندن تصاویر فوق به دکتر ارجون که 8000 مایل آن طرفتر و در بنگال هند کار میکند، واگذار میگردد. وقتی بیمارستان سنت ماری و یک دوجین بیمارستان دیگر امریکایی در نیمه شب بسر میبرند، تصاویر خود را بصورت الکترونیکی به دکتر ارجون میفرستند و او توصیه های لازم را به دکترهای هر بیمارستان میدهد. این اینکار بطرز فزاینده مورد توجه قرار گرفته است بشکلی که توجه مناطق دیگر مانند هاوایی، هند، استرالیا، سوییس و برزیل را نیز برای خواندن تصاویر از راه دور به خود جلب کرده است. جاناتان دی لینکاس رئیس هیئت مدیره انجمن تله مدیسن امریکا اعتقاد دارد که تله رادیولوژی که هم اکنون استفاده میشود هنوز در آغاز راه قرار دارد و خاطر نشان کرد که در سایر رشته ها مانند پاتولوژِی نیز کارهای مشابه ای انجام شده است (سایت www.IRITN.com).
• به عنوان نمونه‌ای از این مورد می‌توان به استفاده از خانه‌کاران به‌ عنوان نیروی کار اضافی برای مراکز پیام در طی دوره‌های افزایش تقاضا اشاره کرد (که گاهی اوقات به نام «مراکز مجازی پیام» شناخته می‌شوند)، که طبق یک تحقیق بین‌المللی هم‌اکنون در 4 درصد از مراکز پیام این کار انجام می گردد.
• اطلاعات پرونده بیماران و گزارشهای پزشکی ازطریق اینترنت به شرکتهای خدماتی در هند و فیلیپین ارسال شده و این اطلاعات در آنجا پس از سازماندهی لازم توسط نرم افزارهایی (مانند organizer) به کشور سفارش دهنده منتقل می گردد (خبرگزاری فارس).
• در فیلیپین کارکنان ثبت داده ها (data entry) کار ثبت وجمع آوری لیست کتاب ها را برای کتابخانه ملی پاریس انجام می دهند.
• فرد مسئول بازدید و تهیه گزارش از واحدهای مختلف یک سازمان در شهرهای مختلف (مثل شعب مختلف یک بانک یا فروشگاه زنجیره ای) دیگر مجبور نخواهد بود بعد از تهیه هر گزارش، مستقیما به سازمان مراجعه کرده و گزارشش را تحویل دهد. وی میتواند در حین مسافرت از شهری به شهر دیگر بوسیله کامپیوتر قابل حمل گزارشش را تهیه کرده و از طریق اینترنت (یا حتی خط تلفن همراه) گزارش را به سازمان متبوع ارسال کند.
• فرض کنید یک مهندس الکترونیک از ایران و مهندسی از ژاپن بر روی پروژه طراحی مدار الکترونیکی دستگاه خاصی کار می کنند. این دو نفر می توانند با بکارگیری یکی از نرم افزارهای کنفرانس ویدئویی با یکدیگر مکالمه صوتی-تصویری داشته باشند و در همان حال تصویر مانیتور فرد دیگر را داشته را داشته باشند و ببینند که طرف مقابل با نرم افزار تخصصی رشته الکترونیک چه مداری را طراحی کرده و حتی در صورت اجازه طرف مقابل، به نرم افزارها و فایل های موجود روی کامپیوترش دسترسی داشته باشد و جالب تر اینکه نه دو نفر بلکه چندین نفر می توانند به طور همزمان چنین ارتباطی داشته باشند.

جالب است بدانید در اروپا و امریکا شرکتهایی به تولید و فروش کلبه‌های‌ تک‌ اتاقه‌ چوبی‌ می پردازند. این کلبه ها به عنوان محل کار (دفترخانگی) قابل نصب در حیاط خانه اند. این‌ فضای‌ کاری‌ کامل‌ دارای‌ پنجره‌های‌ دو جداره‌ است‌ و برای‌ برق‌ و نور، سیم‌کشی‌ توکار دارد؛ همچنین‌ دارای‌ یک‌ بخاری‌ برقی‌، پریز تلفن‌، کابل‌ تلویزیون‌ و یک‌ زنگ‌ خطر دزدگیر است‌ (کتاب دورکاری‌ برای‌ کتابداران‌ و اطلاع‌رسانان -‌‌‌ مونیکا بلیک؛ ترجمه نادر نقشینه).

3- مزایای کار از راه دور برای سازمانها

مدیران منابع انسانی با بذل توجه به کار از راه دور می توانند مزایای فردی و سازمانی زیر را به ارمغان آورده و موجبات رضایت کارکنان و مدیران را فراهم سازند:

• قدرت سازمان ها در انتخاب بهینه نیروی کار افزایش می یابد.
• شلوغی بیش از حد محل های کار کاهش می یابد.
• نیاز به ساختمان های بزرگ و ادارات عریض و طویل کاهش می یابد.
• غیبت کارکنان کاهش می یابد (در حدود60%).
• ساز مان ها قدرت بیشتری برای پاسخگویی به نیاز های فوری و اضطراری خواهند داشت چون می توانند قسمتی از کارشان را به شاغلان از راه دور بسپارند.
• تسهیل انجام اموری که باید به صورت مخفیانه انجام گیرند و کاهش امکان لو رفتن کل پروژه کاری مورد نظر
• افزایش بهره وری

طی مطالعه ای که در سال 1999 در ارتباط با گروهی از کارکنان راه دور انجام شد مشخص شد که 47 درصد از آنها افزایش بهره وری ,42 درصد آنان عدم تغییر در بهره وری و 10 درصد آنان کاهش در بهره وری کاری خود را تجربه کرده اند (روزنامه شرق شماره167). همچنین در پژوهش دیگری 31 درصد بر بهره وری بیشتر، 56 درصد به عدم تغییر در بهره وری و 6 درصد به کاهش بهره وری کاری خود معتقد بوده اند و 7 درصد نیز پاسخی نداده اند. همین طورآمارهای دیگر نشان می دهد افزایش بهره وری بین 10% تا 40% است.(Telework America Survey – 2000 and CO Telework Coalition)

4- مزایای فردی کار از راه دور

• کار از راه دور محدودیتهای زمانی و مکانی را از سر راه بر می دارد. حالا دیگرمی توانید در بهترین و خوش آب و هوا ترین مناطق زندگی کنید از حاشیه شهرها تا مناطق ییلاقی کوهستان ها.
• کاهش رفت و آمد و هزینه های ناشی از آن که شامل هزینه حمل و نقل و ارزش پولی وقت تلف شده در راه.
• زمانی که ناگزیر در رفت و آمد روزانه به محل کار تلف می شد، حالا می تواند برای نگهداری از فرزندان و والدین پیر سپری شود.
• گسترش حق انتخاب شغل و کار. کارمند هر شرکت یا سازمانی که دوست دارید باشید، دیگر جا و مکان ملیتش فرق نمی کند.

5- مزایای اقتصادی - اجتماعی کار از راه دور

• کاهش ترافیک های درون شهری و مشکلات ناشی از آن مثل آلودگی هوا و محیط زیست.
• کاهش نیاز به راه سازی و گسترش بزرگراه ها
• برای کسانی که ناتوانی یا بیماری خاصی دارند که حضورشان در ادارات مرسوم، غیر معقول و غیر ضروری است، موقعیت کاری فراهم می شود.
• بازار نیروی کار گسترش می یابد یعنی قدرت انتخاب سازمان ها برای انتخاب بهینه نیروی کار مورد نیازشان زیاد می شود زیرا تا دیروز سازمان ها ناگزیر بودند کار را به یکی از متخصصان همان شهر (یا منطقه جغرافیایی) بسپارند اما امروز می توانند کار را به طریق از راه دور به هر متخصصی که توانایی ها و قابلیت های بیشتری دارد بسپارند که این همان شایسته سالاری است. به این ترتیب موقعیت های کاری یکسانی نیز برای همه جدای از محل و موقعیتشان به وجود می آید که این راستا عدالت اجتماعی است.
• کاهش رشد جمعیت شهر های بزرگ؛ از هجوم نیروی کار به شهرهای بزرگ برای دستیابی به موقعیت های کاری بهتر کاسته می شود.

6- چه مشاغلی برای کار از راه دور مناسب اند

در صورت نیاز یا وجود مشاغل ذیل در سازمان،مدیر منابع انسانی می تواند در صدد ارائه این مشاغل به صورت کار از راه دور باشد:

• مطالعات و تحقیقات نظری
• مشاغل کامپیوتری مثل برنامه نویسی، طرحی صفحات وب، طراحی گرافیکی، انیمیشن سازی
• مترجمی، نویسندگی، فروش و بازار یابی، مشاوره، حسابداری
• کارهای طراحی و محاسبات در علوم مهندسی مثل محاسبه و طراحی سازه در مهندسی عمران، طراحی ماشین آلات در مهندسی مکانیک
• تدریس (از طریق ویدئو کنفرانس)
• بطور کلی بسیاری از کارهای خدماتی به طریق از راه دور قابل انجام اند.

7- چه مشاغلی برای کار از راه دور مناسب نیستند

• کارهای عملی و اجرایی مثل آتش نشانی، پلیس، کار آزمایشگاهی، جراحی، دندانپزشکی، اورژانس پزشکی و... (البته برخی از جراحی ها هم در حال حاضر از راه دور انجام می شود - سایت راهکار مدیریت)
• جاهایی که تاثیرگذاری و نفوذ درافراد مسئله خیلی مهمی است.
• زمانی که نظارت مستمر و شدید بر کار ضروری است.
• زمانی که احتمال وقوع پیشامدهای اضطراری بالاست یا هزینه وقوع پیشامد اضطراری زیاد است مثل مسئولیت نیروگاه اتمی، مسئولیت ماشین آلات در خط تولید انبوه
• کارهایی که ارتباط مداوم و مستقیم با تعداد زیادی از کارکنان یک ضرورت است.

8- مشاغلی که بیشترین استفاده را از کار از راه دور می برند

• تقریباً از هر ده مؤسسه ای که از شاغلان راه دور استفاده می‌کند، شش موسسه این افراد را برای کارهای توسعه و پشتیبانی نرم‌افزاری به ‌کار می‌گیرد.
• کارهای خلاقانه مثل طراحی، ویراستاری، تولید محتوای چندرسانه‌ای و... دومین دسته از کارهای شاغلان از راه دور است با سهم 38درصد.
• سومین دسته، کارکردهای آموزشی و خدمات مشتری می باشد (مقاله" مشارکت فناوری اطلاعات در کارآفرینی"-سید علیرضا حجازی - منتشر شده در سایت راهکار مدیریت).

9- مزایای کار از راه دور برای ایران

• افزایش فرصت های شغلی برای نیروی کار متخصص: با توجه به اینکه سطح دستمزدها در ایران پایین است، شرکت های خارجی تمایل دارند از متخصصان ایران در انجام کارها استفاده کنند. کار از راه دور این امر را تسهیل می کند بدون اینکه نگران مشکلات ناشی از مهاجرت نیروی کار باشند. (جمعیت بیکاران جوان کشور از مرز 3 میلیون و 800 هزارنفر گذشته و سالانه 721 هزار و 300 نفر بر عرضه نیروی کار کشور افزوده می شود).
• ایجاد فرصتی مناسب برای اشتغال زنان: در بسیاری از خانواده ها کار زن در خارج از خانه به دلایل مختلف امکان پذیر نیست. کار از راه دور فرصت مناسبی برای اشتغال زنان را فراهم می کند.

10- مشکلات کار از راه دور برای سازمان های ایرانی

• عدم آشنایی مدیران با مزایا و کاربردهای کار از راه دور و بطور کلی ICT
• بی ثباتی و نامطمئن بودن خطوط ارتباطی
• هزینه نسبتا بالای نصب تجهیزات سخت افزاری
• هزینه بالای ارتباطات
• ناکارایی و دانش اندک کارکنان بخش IT
• ضعف زبان خارجی اکثر افراد
• کمبود ضوابط و مقررات برای کار از راه دور

10- راه های گسترش کار از راه دور

• گسترش شبکه های کامپیوتری
• افزایش پهنای باند شبکه های کامپیوتری
• گسترش اتوماسیون اداری
• شناساندن مزایا و کاربردهای کار از راه دور به عموم مدیران و تصمیم گیران
• آشنا سازی کارکنان با کامپیوتر، شبکه و نحوه کاربرد آنها برای انجام بهتر امور
• کاهش هزینه های ارتباطات بطور کلی و تامین ارتباطات ارزان قیمت برای کار از راه دور بطور خاص ساده سازی کار با شبکه ها و کامپیوترها (کاربر پسند کردن نرم افزارهای رابط)
• کمک های مالی یا اعمال تخفیف های مالیاتی برای شرکت هایی که با هدف صادرات کار از راه دور مشغول به کار می شوند.
• حرکت به سوی دولت الکترونیکی
• آشنا سازی عموم مردم با کامپیوتر و امکانات شبکه وتشویق آنان به استفاده.
• تبلیغ و انتشار اطلاعات راجع به فرصت های از راه دور
• معرفی جهانی مزایای نسبی نیروی کار ایرانی
• تهیه نرم افزارهایی برای تسهیل کارهای خاص مشاغل
• توسعه و نگهداری نیروی متخصص IT
• حرکت به سوی جامعه اطلاعاتی
• حرکت به سوی اقتصاد مبتنی بر دانش

11- آمارهایی از گسترش کار از راه دور

کلیه آمارها حکایت ازعلاقه روز افزون کارکنان و کارفرمایان به کار از راه دور دارد:

• تحقیقی در نظریه کار از راه دور در ایرلند در سال 1995 و در میان مردم عادی نشان داد که 39 درصد مردم معتقد بودند که اگر تمام یا بخشی از کار خود را از طریق کامپیوتر و در خانه هایشان انجام می دادند بسیار مطلوب تر بود (روزنامه شرق شماره167).
• 56 درصد نیز بر این باور بودند که کارفرمایان باید به کارمندان خود اجازه دهند آنان تمام و یا بخشی از ساعات خود را از راه دور به کار بپردازند.
• در تحقیقی دیگر 34 درصد از افراد شاغل ترجیح می دادند که از راه دور کار کنند.
• در همان سال نیز نتیجه یک تحقیق در فنلاند بر این بود که بیش از نیمی از کارفرمایان فنلاندی علاقه مند بودند تا کار از راه دور را در شکل یک قرارداد ثانوی و یا کار سیار طرح کنند و بیش از 70 درصد علاقه مند به کار از راه دور بودند (روزنامه شرق شماره167).
• نتیجه یک تحقیق در کانادا در سال 1998، نیز نشان داد که 41 درصد از کارمندان کانادایی معتقدند که کار از راه دور بسیار جذاب است.
• تحقیقی دیگر در امریکا حاکی از این است که 39% از کارکنانی که در حال حاضر به طریق از راه دور کار نمی کنند به کار از راه دور علاقه مندند.
• تعداد کل کارکنان از راه دور بریتانیا بین سال های 1998 و 2000 حدود 39 درصد افزایش یافته است.
• در سال 2001 تعداد 8/25 میلیون آمریکایی به دور کاری مشغول بودند و پیش بینی می شود که این میزان تا پایان سال 2004 به 9/28 میلیون نفر بالغ شود (http://www.talareweb.com).

12- آمارهایی از شاغلان کار از راه دور

12-1- سن شاغلان

• 17% بین سن 18 تا29 سال هستند.
• 60% بین سن30 تا 49 سال هستند.
• 22% بین سن 50 تا 64 سال هستند.

12-2- کارهای شاغلان از راه دور

• 38% از وقتشان پشت کامپیوتر می گذرد.
• 17% از وقتشان با تلفن صحبت می کنند.
• 24% از وقتشان صرف مطالعه تحقیق و تجزیه و تحلیل می شود.
• 9% از وقتشان در ملاقات رودر رو سپری می شود.

چگونه از دیگران انتقاد کنیم؟

1- مقدمه

هر فرد در طول حیات خود ممکن است بارها توسط دیگران مورد ارزیابی قرار گیرد. برخی از این ارزشیابی ها دارای جنبه های تشویقی و برخی دیگر منتقدانه است. انتقاد از دیگران در صورتیکه هوشمندانه انجام شود آثار بسیار مفیدی خواهد داشت، درغیر این صورت ممکن است با واکنش های منفی مختلف مواجه شود. این رفتار، هنری است که باید آموخت و بدون آگاهی از روش کاربرد آن زیان بار خواهد بود.

انتقاد درست آن است که ضمن تاکید بر نقاط قوت به نقاط ضعف فرد نیز اشاره کند و با ارایه راهکارهای مناسب برای رفع آن سخن به میان آورد. پذیرش انتقاد از دیگران بین طبقات مختلف متفاوت است. برای مثال در بیشتر مواقع انتقاد از سوی افراد یک خانواده قابلیت پذیرش بیشتری در مقایسه با سایرین دارد. به طور معمول ما در برابر قضاوت افراد بیگانه آسیب پذیری بیشتری داریم.

2- انواع انتقاد

برخی از انواع انتقاد عبارتند از:

• انتقاد سازنده: این روش در بسیاری موارد می تواند جنبه ای سازنده و مثبت داشته باشد. اگر لحن انتقاد کننده دوستانه باشد بیشتر موثر واقع شده و شنونده بدون آنکه مورد حمله قرار گیرد از معایب خود مطلع می شود. بی تردید برای هیچکس خوشایند نیست که بشنود «بد غذا میخورید» و یا «در لباس پوشیدن بد سلیقه هستید». برای آنکه انتقاد سازنده و موثر باشد منتقد باید مواردی را رعایت کرده و پرسشهایی را مطرح کند که هر یک از آنها در رساندن وی به هدف خود نقش مثبتی ایفا کند. این سئوالات می بایست محتوای اطلاعاتی را که لازم است مبادله شوند در برگیرد. همانگونه که گفتن و چگونه گفتن ارتباط نزدیکی با هم دارند، محتوا و شیوه انتقاد نیز بر هم تاثیر گذارند. در تعیین محتوای یک انتقاد باید ابتدا از خود پرسید که از چه رفتاری می خواهیم انتقاد کنیم؟ این روش می تواند بسیار مفید واقع شود، زیرا از به کاربردن جملات کلی و کلمات پوچ و آزاردهنده ای چون «همیشه همین کار را می کنی»، «هیچ وقت به موقع نمی آیی» و جملاتی از این قبیل جلوگیری می شود. هنگامی که انتقاد از رفتار خاصی را با قاطعیت و به طور دقیق مطرح می کنیم برای انتقاد شونده این امکان را فراهم می سازیم که منظور ما را بدرستی درک کند. انتقادی که متوجه رفتار خاصی باشد می تواند منجر به گفتگویی دوجانبه شود تا اینکه به بحثی مبدل شود که حدود آن مشخص نیست.
• انتقاد غیرمستقیم: انتقاد می تواند به صورت غیرمستقیم بیان شود. برای مثال اگر طرف مقابل شما خصوصیت بدی داشته باشد، در خلال گفتگو به او بگویید «به نظر شما آدمهایی که دارای این خصوصیت اخلاقی هستند، غیرقابل تحمل نیستند؟» این شیوه انتقاد باعث می شود که یک حس هوشیاری در وی بیدار شود و وی متوجه شود که دارای چنین مشکلی است. حتماً این مثل را شنیده اید که می گوید «به در می گویند تا دیوار بشنود». این یک مثال متداول در فرهنگ ما برای ابراز همین موضوع است.
• انتقاد همراه با تعریف و تمجید: در این روش ابتدا می توان به تعریف و تمجید ویژگی های ارزشمند فردی که مورد انتقاد است پرداخت.برای مثال «تو دختر خیلی باهوشی هستی». پس از کاربرد یک مقدمه مناسب نظر انتقادی خود را بیان و سعی کنید آن را در پوششی از سخنان خوب و دلپذیر قرار دهید. البته منظور شما اصلاً تملق نیست بلکه نخست خصوصیات خوب او را گوشزد کرده و بعد انتقاد خود را ابراز داشته اید.
• انتقاد تهاجمی و صریح: رک بودن نشانه صراحت و صداقت است ولی همیشه برای مخاطب خوش آیند نیست بخصوص اگر خیلی ناپخته بیان شود. این نوع انتقاد نه تنها هیچ نوع سازندگی در بر ندارد بلکه شنونده را هم در موضع تدافعی قرار می دهد. بهتر است که انتقاد با بکارگیری یک سیاست درست انجام شود.
• محکوم کردن: گاهی بجای انتقاد همراه با راهنمایی، انتقاد کننده مخاطب را در یک دادگاه یک طرفه محاکمه و محکوم می کند. او به خود این حق را می دهد که در مورد دیگران اظهار نظر کرده و الگوی فکری خود را به وی تحمیل کند. اینگونه برخوردها نه تنها سازنده نیست، بلکه بسیار نامناسب است.
• انتقاد دیرتر از موعد: این گونه انتقادات، زمانی صورت می گیرد که هیچ کمکی به رفع مشکل نمی کند. به عبارت دیگر زمان برای جلوگیری از خطا وجود ندارد. بر هیچ کس پوشیده نیست که انتقاد در چنین زمانی برای جلوگیری از تکرار اشتباه بوده و اگر تشخیص داده شود که تاثیری در آینده نخواهد داشت، بهتر است هیچگاه ابراز نشود.

3- شیوه درست انتقاد کردن

رعایت نکات زیر می تواند در زمان انتقاد بسیار یاری دهنده باشد:

• آیا رفتار مورد انتقاد را می توان تغییرداد؟
• آیا شخص مورد انتقاد قرار گرفته علاقمند به شنیدن آن است؟
• احتمال قبولی طرف انتقاد شونده چقدر است؟
• از انتقاد شونده سئوال کنید آیا منظور شما را درک کرده است.
• به فرد انتقاد شونده تفهیم کنید که انتقادتان بازتاب ساده عقیده شماست.
• از انتقاد تحکم آمیز دوری کنید، زیرا اینگونه انتقادها بلافاصله فرد را در موضع دفاعی قرار می دهد.
• سعی کنید انتقاد را به صورت نگرش شخصی خود به موضوع بیان کنید و کوشش کنید او را به شیوه نگرش خود کنجکاو کنید.
• موضوع را طولانی و انتقاد را به سخنرانی تبدیل نکنید زیرا شنونده را خسته و بی حوصله می کند.
• انتقاد را در زمان و مکان مناسب ابراز کنید نه در لحظه ای که طرف مقابل آمادگی شنیدن آن را ندارد. اول صبر کنید تا مخاطب در آرامش و خونسردی قرار گیرد تا ایرادی که از او می گیرید مؤثر واقع شود.
• با توجه به سطح دانش مخاطب انتقاد را بیان کرده تا برای مخاطب قابل درک باشد. نمی توان از یک روش برای تمامی افراد استفاده کرد.
• وقتی انتقاد می کنید کوشش کنید بدون سوء نیت بوده و فقط به منظور کمک و راهنمایی باشد.
• با مشکلات و احساسات فرد مقابل همدلی کنید.
• بهتر است انتقاد حضوری و بدون واسطه باشد و از انتقاد کردن غیرمستقیم بپرهیزید.
• برای حفظ آبروی اشخاص، از انتقاد و نصیحت کردن فرد در حضور دیگران خودداری کنید.
• چنانچه بخواهید انتقاد شما با واکنش مثبت و سازنده ای همراه باشد باید نشان دهید نه تنها به آنچه گفته اید متعهد هستید بلکه به رفتار فرد در مقابل انتقاد خودتان نیز ارج می نهید.
• هرگز در انتقاد، طرف مقابل را با کسی مقایسه نکنید. مقایسه کردن باعث دلگیری مخاطب شده و ممکن است با واکنشهای بسیار نامناسبی مواجه شوید.
• اگر شخصیت و احترام مخاطب در نظر گرفته نشود نه تنها انتقاد موثر واقع نمی شود بلکه می تواند به قطع رابطه منجر شود.
• انتقاداتی به نتیجه می رسند که بسیار با دقت و هوشمندانه مطرح شوند و مخاطب بدون آنکه آزرده خاطر شود از معایب خود آگاه شود.
• هیچگاه در انتقاد از دیگران تصور نکنید که آنچه نظر شماست حتماً صحیح بوده و می بایستی شنونده بدون چون و چرا آن را بپذیرد.

4- انتقاد از همکاران

رقابت در تمامی سطوح هر سازمانی وجود دارد. یکی از علل آن دستیابی به امتیازات بیشتر در مقایسه با همکاران دیگر است. این امتیازات به صورت های گرفتن پاداش، ارتقای شغلی و مواردی از این دست است. به طور کلی هر فردی با 3 سطح در یک سازمان ارتباط دارد: سطوح زیر دست، همکاران هم ردیف و همکاران سطوح بالاتر. آنچه بسیار حائز اهمیت است آنست که بدانیم در هر سطحی چگونه انتقادات خود را بیان کنیم. اگر بخواهیم از یک روش برای انتقاد از افراد مختلف استفاده کنیم، یک اشتباه بزرگ مرتکب شده ایم و چنین شیوه ای دارای نتایجی بسیار ناگوار است. در بسیاری از سازمانها دیده شده افرادی که به طور کلی از دیگران به ویژه از افراد مافوق خود انتقاد می کنند مورد بی مهری قرار گرفته و در گرفتن امتیازات و رتبه ها همیشه با مشکلات متعددی مواجه می شوند.

بررسی روشهای انتقاد بسیار پیچیده و دارای نکات فراوانی است. انتقاد صحیح داروی تلخ ولی مفیدی است که زمانی مؤثر خواهد بود که به موقع و درست تجویز شود، در غیراین صورت نه تنها باعث بهبودی نمی شود بلکه منجر به تشدید بیماری خواهد شد.

ارتباط مدل کانو با مدل TRIZ

همان طور که مدل کانو تلفیقی از سه عنصر است، TRIZ هم تلفیقی از سه زیر مجموعه مکمل و جدا از هم می باشد که شامل:
1- تصمیم برای شکست پیشگیرانه
2- طبقه بندی ابزار مشکل – راه حل TRIZ و رشد مستقیم
3- بعد سوم باعث فراهم شدن سازمانی با ابزارهایی قدرتمند می شود.

کیفیت اساسی و AFD

بعد کیفیت در مدل کانو عملکرد و مشخصه هایی را مورد خطاب قرار می دهد که خواسته مشتریان است اما هنوز مطرح نشده است. کیفیت اساسی مانند فاجعه ای است که هنوز اتفاق نیفتاده است. مشتری اتومبیل هرگز نمی گوید که باک بنزینی را می خواهم که منفجر نشود و هیچگاه یک مهندس به طور عمد طرح باک بنزینی را نمی دهد که منفجر شود ولی با این وجود این اتفاق در شرکت فورد به وقوع پیوست و 9/4 میلیارد دلار خسارت برای شرکت ایجاد کرد. این مثال آشکار می کند که کیفیت اساسی به صورت مداوم نقض می شود و عواقبی را به دنبال دارد. چگونه مهندسان می توانند از طریق گسترش محصولات طرح بهتری برای جلوگیری از خطاها بدهند. پارادوکسی که در نقض کیفیت اساسی وجود دارد می تواند توسط کاوش پیشگیرانه هر مدل قابل تصوری جلوگیری شود تا از عدم موفقیت جلوگیری به عمل آید. ابزارهای پیش بینی عدم موفقیت عمومی شامل عدم موفقیت و تحلیل تاثیرات آن(FMEA)، تجزیه و تحلیل درخت خطا(FTA)، تجزیه و تحلیل عملیات ها و اتفاق ها(HAZOP) و ... برای پاسخ به این سئوال که "چه مشکلی می تواند پیش بیاید" طراحی شده اند. در این روش های سنتی، از آنجایی که نقطه عطف تصوری روشن از سیستم جاری است، سناریو(جریان) از عدم موفقیت معمول پیروی می کند. این منطق فاقد ارزش ساختاری است زیرا به سکون روانشناسی بستگی دارد. یک مهندس تنها از طریق الگوی شناخته شده خود یک موقعیت را تحلیل می کند. محدودیت های مهندسان، تحلیلات عدم موفقیت را تا چیزی کمتر از 100% فضای فاجعه بار کنونی محدود می کند.

اما از طرف دیگر AFD سؤال را طور دیگری مطرح می کند "چگونه می توان به سیستم زیان وارد آورد؟" این سؤال همان طور که مشکل را به صورت معکوس مطرح می کند، مبتکر هم هست. این روش معکوس شانل دو مزیت است؛ اول اینکه نشان می دهد سیستم همراه با قصد برای ویرانی آن، دیدگاه تحلیلی جدیدی را نمایان می سازد و دوم اینکه مشکل را به صورت ابتکاری مطرح می کند. تقاضا برای تمام ابزارهای TRIZ عنصر سکون روانشناسی را حذف کرده و دقت تحلیل انحراف بالقوه کیفیت اساسی را تضمین می کند.

کیفیت عملکرد و TRIZکلاسیک

همان طور که از نام این مبحث پیداست، کیفیت عملکرد، توسط توانایی دستیابی به میزان سطح دلخواه در محصول سنجیده می شود. همچنین کیفیت عملکرد، توسط این حقیقت که استفاده کننده سطح خوبی مورد نیاز را تعریف کند، ارزیابی می شود. مزیت کیفیت حرفه ای در مسائل عملکردی این است که یکسری کیفیت ها می تواند باعث ثبات کیفیت شوند.

اگر ماهیت کیفیت عملکردی را تک بعدی در نظر بگیریم، برای به دست آوردن سطح بالاتر در عملکرد، با قیمت مناسب، تفاوت در محصول و رقابت ایجاد خواهد شد. با درک چگونگی غلبه بر کیفیت بالا با قیمتی پایین می توان در رقابت عملکردی پیروز شد. عملکرد محصول تا میزان زیادی محدود است زیرا سیستم خود به عنوان مانعی در برابر رشد سطح عملکرد می باشد. تقابل معمولی مانند وزن در برابر قدرت است. در مبحث TRIZ از آن به عنوان تفاوت تکنیکی یاد می شود. اصل تفاوت در این است که معمولاً برای بالا بردن قدرت، وزن آن وسیله را بالا می بریم. اما بالا بردن وزن، قدرت را کاهش می دهد. این تفاوت ها معمولاً از طریق مقایسه پارامترهای نیمه کاره با راه حل توافقی حل می شود.

ابزارهای کلاسیک روش TRIZ که شامل 40 اصل ابتکاری، ماتریکس متفاوت، مدل ماهیت مادی، راه حل های استاندارد الگوریتم برای حل مشکلات ابتکاری و تاثیرات شیمیایی و فیزیکی و جغرافیایی همراه با ابزارهای مدرنی که از سال 1985 به وجود آمدند مانند فرمول سیستم عملکرد همه و همه برای حذف تفاوت در سیستم طراحی شده اند.

با توجه به تفاوت اشاره شده در بالا، واضح است که اگر بتوان قدرت را بدون دخالت وزن بالا برد، محصول در بازار رقابت پیروز خواهد شد. برای این کار می توان از مواد ترکیبی و ساختارهای لانه زنبوری استفاده کرد.
ابزارهای TRIZ کلاسیک حل مشکل می تواند کیفیت، مهندسی و محصول را با حذف تفاوت های ذاتی در سیستم و هزینه مناسب گسترش دهد و در نتیجه رضایت مشتری جلب خواهد شد.

کیفیت انگیزشی و رشد سیستم

کیفیت انگیزشی، نیازهای پنهان و برآورده نشده استفاده کننده را هدف قرار می دهد. این نیازها پنهان هستند زیرا استفاده کننده ها از نیازهای خود آگاه نیستند. استفاده کنندگان معمولاً از اینکه محصول کاملاً نیازهای آنها راغ برآورده نمی کند، غافل هستند. هنگامی که آنها یک عنصر انگیزشی را کشف می کنند خوشحال و هیجان زده می شوند. با توجه به مدل کانو، عنصر انگیزش فرصت تفاوت در محصول را بیشتر نشان می دهد.

اشتراک TRIZ برای تولید عمق بعدی کیفیت انگیزشی، رشد مستقیم از آخرین مشتقات پیش بینی شده تکنولوژیکی است. به دلیل یافتن قوانین رشد تکنولوژیکی توسط آلتوشتر، TRIZ می تواند پیش بینی تکنولوژیکی بکند. این قوانین الگوهای قابل تکراری را شرح می دهند که پیشرفت طبیعی محصول را از طریق چرخه حیات توصیف می کند. با تلاش افرادی مثل زلاتین، زوسمن و دیگران شاخه های جدیدی به این قوانین اضافه شد که آن را خطوط رشد می نامند. برای هر قانون، تعدادی خط وجود دارد که پیشرفت رشد چرخه حیات را توضیح می دهند. خطوط رشد این امکان را به سازمان ها می دهد تا در ابتدا مشقات محصول دیگری هم داشته باشند. این مشتقات به صورت طبیعی با گذشت زمان به وجود می آیند و یا می توان آن را برای روش گسترش محصول سازمان، هدایت کرد.

به عنوان مثال، قانون پویایی بیان می دارد که سیستم ها در طول زمان پویا و قابل انعطاف می شوند. مثال معروف این قانون SNAKE LIGHTAA است که سال ها پیش توسط بلک اند دکر معرفی شد. این محصول آن قدر معروف شد که تولید آن به اندازه کافی سریع نبود. مشتقات این محصول حتی قبل از تولید آن هم قابل تصور بودند. اگر رقابت کننده دیگری از رشد مستقیم خبر داشت و محصول را قبل از ارائه شرکت بلک اند دکر، مطرح می کرد او تمام این سود مالی را از آن خود می کرد.

قدرت رشد مستقیم در توانایی سازمان در پیش بینی کامل آینده جریانات محصول و بعد انتخاب از میان بهترین ها است. با انجام این کار می توان نقشه تکنولوژیکی را فراهم کرد و از سود و طرح های دیگر آن محافظت کرد.

نتیجه گیری

درک کیفیت در طول این سال ها پیشرفت کرده و به مدل پیچیده تری جهت جلب رضایت استفاده کننده تبدیل شده است. مدل دو بعدی زیر بنایی را برای مدل سه بعدی فراهم می کند و امکان استفاده قدرتمند از ابزارهای ابتکاری جهت کاوش درک و استفاده از محصول را فراهم می سازد.

تئوریTRIZ همانند باستان شناسی، دیدگاه اجمالی را از چگونگی و چرایی رشد محصولات به مشتقات صحیح تر را فراهم می سازد. کارایی در ابزارهای TRIZ این موضوع را امکان پذیر می سازد تا از عدم موفقیت های فاجعه آمیز در آینده جلوگیری شود و تناقض های ذاتی سیستم حذف شده و در آینده مشتقات محصولات برای تامین نیازهای پنهان استفاده کنندگان تولید شود.

مدل کانو همراه با TRIZ کامل ترین مفهوم را در پویایی کیفیت و توانایی عملی جهت کشف آن، مطرح می کنند.

یارانه و انواع آن

1- تعاریف

• Subsidy یا یارانه در فرهنگ لغت آکسفورد: مقدار منابعی که از محل بودجه عمومی به صنایع و یا بازرگانی پرداخت (کمک) می شود تا مبالغ خدمات و یا کالایشان را در سطح پایین نگه دارند.
• Subsidy یا یارانه در فرهنگ لغت کمبریج: مبلغی که به عنوان قسمتی از مبلغ تمام شده کالا از طرف دولت یا سایر ارگانها به تولیدکنندگان برای حمایت و تشویق آنان پرداخت می شود.
• بانک جهانی: یارانه سود اقتصادی است که معمولاً دولتها به تولید کنندگان کالا برای تقویت بازار رقابتی کشورها پرداخت می کنند و این یارانه ها ممکن است مستقیم یا غیرمستقیم باشد. همچنین یارانه ها به دو نوع یارانه های صادراتی و یارانه های داخلی کشورها تقسیم می شوند. یارانه های صادراتی مساعده های قابل تفویض در نزد شرکتهایی است که دولت به شرط صادرات محصولاتشان این یارانه ها را در اختیار این شرکتها قرار می دهد. یارانه های داخلی کشورها نیز مساعداتی است که به صورت غیر مستقیم به مردم پرداخت می شود.
• دیدگاه WTO (سازمان تجارت جهانی) در مورد یارانه: 2 عنصر اصلی در یارانه وجود دارد: 1- کمک مالی 2- نفع ؛ مطابق ماده یکم اگر دولت با یک رکن عمومی درون قلمرو یکی از اعضاء، اقدام به پرداخت کمک مالی به صنعتی بکند به نحوی که موجب نفع بردن صنعت از آن کمک مالی شود، یارانه اعطا شده است.
• یارانه به هرگونه پرداخت انتقالی از محل خزانه دولت که به منظور حمایت از اقشار کم درآمد و بهبود توزیع درآمد صورت می گیرد، اطلاق می گردد که به صورت نقدی یا کالایی به خانوارها و تولید کنندگان کالا و خدمات تعلق می گیرد. اهداف کلی پرداخت یارانه، هدفمند نمودن بکارگیری منابع کمیاب، تثبیت قیمت ها، توزیع بهتر درآمد و کاهش شکاف دهک های درآمدی می باشد. در واقع پرداخت یارانه یک سیاست حمایتی و ابزار اقتصادی محسوب می شود.
• کمک های بلاعوض به تولیدکنندگان و مصرف کنندگان برخی از کالاها و خدمات. پرداخت کمک مالی (یارانه) می تواند دلایل مختلفی داشته باشد، مانند پایین نگه داشتن سطح قیمت (از طریق قدرت خرید واقعی خریداران) یا حفظ روند تولیدی یک کالای معین. یکی از خصوصیات عمده کمک مالی که با پرداخت های انتقالی از سوی دولت تفاوت دارد، آن است که در اغلب موارد هدف پرداخت از یارانه، حفظ قیمتهای کالاها و خدمات نهایی، در سطحی پایین تر از هزینه تأمین عوامل تولید است. پرداخت یارانه می تواند، از طریق تحریف قیمتهای بازار و هزینه تولید، منجر به تخصیص نامطلوب منابع گردد. هرچند که این امکان وجود دارد که این اختلالات را جبران کند (از طریق آثار خارجی) و حتی می توان از پرداخت یارانه در جهت حمایت از صنایع نوزاد استفاده کرد. این امکان وجود دارد که با استفاده از ابزارهای جایگزین که اثرات سوء یارانه را در بر ندارد جهت تحقق این اهداف استفاده کرد، مانند حمایت مستقیم درآمدی از طریق نظام جمع آوری مالیات (مرتضی قره باغیان، فرهنگ سیاست و بازرگانی انگلیسی به فارسی، چاپ اول، تهران، موسسسه خدمات فرهنگی، 1371، ص775)
• Subsidy کمک،کمک مالی ، اعانه، امداد، کمک مالی یا معادل آن که به یک خدمت داده شود گرچه از نگاه سود این خدمت اقتصادی نباشد ولی از حیث رفاه عمومی لازم است. از بخشها و کمکهای رایگان مالی که دولت به دستگاه تابعه ی خود به منظور کمک به یک خدمت عمومی می دهد نیز به همین نام یاد می شود.(منوچهر فرهنگ،فرهنگ علوم اقتصادی انگلیسی به فارسی ، چاپ چهارم ، تهران ،انتشارات آزاده ،1363)

2- انواع یارانه

با توجه به تنوع محاسبات و کاربردهای گوناگون یارانه و تأثیرات آن در پرداخت یارانه لازم است تا یارانه ها را به نسبت گستردگی وظایف دولت در اقتصاد، طبقه بندی کنیم. به طور کلی انواع یارانه ها را می توان در طبقه بندی های زیر قرار داد:

2-1- طبقه بندی براساس اهداف دولت در پرداخت یارانه ها

2-1-1- یارانه اقتصادی

یارانه اقتصادی عبارت از کمکی است که دولت مرکزی به کاهش هزینه تولید کنندگان بخش خصوصی و یا به مصرف کنندگان یک کالای بخصوص و یا استفاده کنندگان از یک سرویس خدماتی، و یا به یک عامل تولیدی می دهد. ولی دولت پاداش یا عوض مالی متقابل دریافت نمی کند، تنها شرط دولت این است که دریافت کننده کمک، نحوه عمل خود را تغییر و یا تعدیل کند و از این راه تولید و یا عرضه و یا مصرف کالاهای مورد نظر و یا فعالیتهای اقتصادی را تشویق کند و یا از توسعه آن با این روش از طریق غیر مستقیم جلوگیری نماید.

2-1-2- یارانه توسعه ای

این کمکهای دولتی به منظور تقویت زیربنای اقتصادی و اجتماعی کشور در جهت تعادل بخشیدن به نظام تولید، مصرف و هزینه نمودن درآمدهای عمومی، همچنین کمک به ایجاد موسسات تحقیقاتی و انتقال فناوری و علوم، مراکز اطلاعات پایه ای، کمک هزینه تحصیلی دانشجویان داخل و خارج از کشور به منظور تقویت نیروی انسانی کارآمد و حتی کمکهایی را که در بودجه دولت، برای تربیت تکنسین ها، مهندسین و کارگران حرفه ای می شود، می توان نوعی کمکهای توسعه ای نامید.

2-1-3- یارانه اجتماعی

این نوع یارانه ها که تحت عنوان یارانه های مستقیم در قسمت پیشگیری از خسارات احتمالی جای می گیرد، شامل کمکهای وسیع مالی در جهت مطالعات در کشف امور جنائی، نحوه رشد جمعیت، اوقات فراغت جوانان، و چاره اندیشی برای این مشکلات می باشد. البته می توان یارانه های مصرفی را که سبب کاهش هزینه خانوار و «رضامندی نسبی» خانوارها می گردد را نیز نوعی یارانه اجتماعی نامید.

2-1-4- یارانه سیاسی

یارانه سیاسی نوعی از کمکهای دولت است که هدف اصلی آن سیاسی می باشد و قلمرو عمل آن می تواند هم در داخل، جهت هماهنگ نمودن اکثریت جامعه با مواضع سیاسی و اقتصادی دولت در راستای تحکیم امنیت ملی، و هم کمکهای بلاعوض به دیگر کشورها را، برای تحکیم مبانی سیاسی دولت شامل شود. این کمکها که گاه ارقام چشمگیری را در بودجه برخی از کشورهای مقتدر به خود اختصاص می دهد، صرف گسترش مبانی سیاسی و گاه ایدئولوژیک نظامهای سیاسی این کشورها می گردد.

در رژیم گذشته کمک به کشورهای منطقه خلیج فارس در جهت آرام سازی و امنیت منطقه و در نظام جمهوری اسلامی کمک به کشورهای مستضعف و مسلمان جهان، می تواند از جمله یارانه های سیاسی به شمار آید. یارانه ها در حسابهای ملی، جزء یارانه های مستقیم و اغلب در زیر بخش پیشگیری از خسارات احتمالی جای می گیرد.

2-1-5- یارانه فرهنگی

از آنجایی که در اغلب مجامع اقتصادی، بخش خصوصی قادر به حمایت از امور هنری، علمی، انسانی و مذهبی، هماهنگ با سیاست عمومی نیست، دولت باید بر این امور یارانه تعیین کند. این مسأله شامل کمکهای پولی و غیره به افراد محلی جهت دستیابی به اهداف مورد توجه حکومت مرکزی می باشد.

در ایران پرداختهایی را که توسط سازمان حمایت از مصرف کننده، جهت کاهش قیمت کاغذ روزنامه در سالهای 67 و 68 انجام گرفته را می توان از این نوع یارانه دانست.

2-2- طبقه بندی بر اساس مراحل پرداخت به کالا یا خدمات از تولید تا مصرف (گیرنده کالا و خدمات)

2-2-1- یارانه مصرفی

ممکن است هدف دولت از این پرداختها، کمک رفاهی به گروه خاصی از مصرف کنندگان و یا تمامی افراد یک کشور باشد و منظور از آن تعدیل درآمد گروههای اجتماعی و افزایش نسبی رفاه طبقات کم درآمد بوده و یا تصحیح مسیر مصرفی کشور به سوی تشویق مصرف کالاهایی که امکانات تولید بیشتر آن در کشور فراهم است، باشد. و از توسعه مصرف کاذب بعضی از کالاها با پرداخت یارانه به کالایی که مورد توجه نیست، جلوگیری نماید.

پرداخت به مابه التفاوت قیمت مصرفی خرید و فروش کالاهای اساسی و ضروری مورد نیاز اقشار کم درآمد و جبران ضرر و زیان کالاهای مورد حمایت دولت را می توان از مهمترین یارانه های مصرفی دانست.

2-2-2- یارانه تولیدی

یکی از اهداف مهم پرداخت این نوع یارانه، حمایت از تولید کنندگانی است که تولید آنان مورد نیاز جامعه است ولی به علت خاصی، تطبیق هزینه تمام شده واقعی با قیمت واقعی، ممکن نباشد. دولت در این موارد، تولید کنندگان را به طور مستقیم و یا غیر مستقیم مورد حمایت قرار می دهد.

فروش نهادهای کشاورزی از قبیل کود شیمیایی، سم و بذر با قیمتی کمتر از قیمت تمام شده، استفاده زارعان از خدمات کشاورزی و تحقیقات کشاورزی رایگان و یا تعیین قیمت تضمینی در مورد تعدادی از محصولات کشاورزی، همچنین در اختیار گذاشتن ارز مورد نیاز برای مواد اولیه کارخانه ها با قیمت مناسب را می توان از این نوع حمایتها دانست؛ این نوع کمکها جزء یارانه های غیر مستقیم محسوب می شوند. علاوه بر این کمکهایی که دولت جهت زیانکرد عملیاتی به شرکتها و کارخانه های تحت پوشش خود می دهد، نوعی یارانه تولیدی، به روش مستقیم به حساب می آیند.

2-2-3- یارانه توزیعی

کمکهای توزیعی، کمکهایی هستند که دولت در امر کاهش هزینه های توزیع و یا قیمت تمام شده برای مصرف کننده انجام می دهد. نمونه هایی از این کمک را می توان در توزیع دولتی یا توزیع ارزان کالاهای مختلف وارداتی مشاده کرد. مانند، خرید تخم مرغ از خارج برای رفع کمبود داخلی، کمک به تثبیت قیمتها و فروش آن به قیمتی پایین تر از هزینه تمام شده.

2-2-4- یارانه خدماتی

گاهی دولتها برای افزایش ارائه بعضی از خدمات و یا برای کاهش قیمت برای مصرف کنندگان، به بخشی از خدمات، یارانه پرداخت می نماید.

یارانه به حمل و نقل شهری از قبیل اتوبوسرانی و مابه التفاوت قیمت بنزین تاکسی ها، تغذیه رایگان در مدارس و تغدیه کارمندان دولت به صورت ایجاد سلف سرویس های دولتی در محل کار و فروش غذا به قیمتی کمتر از قیمت تمام شده را می توان از کمک های خدماتی در ایران به حساب آورد. پرداخت زیانکرد به شرکت برق و آب، پست و تلگراف و تلفن، نیز نوعی یارانه خدماتی محسوب می شود.

2-2-5- یارانه صادراتی

گاهی دولت برای حفظ و گسترش بازار صادراتی و مقاومت در برابر رقابتهای مخرب خارجی، به صورت شکستن مصنوعی قیمتها به طور موقت و همچنین به منظور آینده نگری صنعتی، احساس می کند که باید بازار خاص کالایی تحت نفوذ قرار گیرد و برای صادر کنندگان آن تسهیلاتی قائل شود. این نوع حمایت را می توان کمک صادراتی دانست.

2-2-6- یارانه در جهت کاهش واردات و صرفه جویی ارزی

کالاهایی که مصرف آنان در داخل کشور، ترکیبی از تولیدات داخلی و واردات است، هرگاه ظرفیت تولیدی بالقوه در داخل وجود داشته باشد، می توان با یارانه، تولید داخلی را افزایش داد و در مصرف ارز صرفه جویی نمود.

2-3- طبقه بندی براساس نحوه طبقه بندی یارانه ها در حسابهای ملی

2-3-1- یارانه مستقیم

این نوع تقسیم بندی معمولاً در طبقه بندی هزینه در حسابهای ملی انجام می گیرد. پرداختهایی که اغلب به صورت زیانکرد عملیاتی و دریافت کنندگان آن کاملاً مشخص و دارای شخصیت حقوقی باشند، یارانه مستقیم نامیده می شوند. از جمله این یارانه ها، جبران زیانکردهای موسسات و یا سازمانها و شرکتهایی که کالاها و خدمات زیربنایی، در جهت تأمین منافع عمومی تولید می کنند، همچنین پیش گیری از خسارات احتمالی و جبران خسارات اتفاقی را می توان نام برد. به طور کلی یارانه های مستقیم در جهت تخصیص بهینه منابع است و مقدار پرداخت و گیرندگان آن کاملاً مشخص و محاسبه آن آسان است.

یارانه های مستقیم ناشی از فروش کالای تجاری و یا خدمات، به قیمتی کمتر از قیمت خرید یا قیمت تمام شده آنها، همچنین هدایا و کمکهای دولت از محل حساب جاری به شرکتهای عمومی، از انواع کمکهای بلاعوض می باشند و یکی از سیاستهای دولت به حساب می آیند. یارانه مستقیم یارانه ای است که در بودجه دولت دارای ردیف بودجه ای معین است یعنی دولت اعتباراتی را از محل بودجه عمومی پیش بینی می کند تا برای اقدامی خاص مصرف شود مانند یارانه زیانکرد شرکتهای دولتی.

2-3-2- یارانه غیر مستقیم

یارانه هایی که جنبه کالایی دارد و یا اینکه یارانه با کمک کالایی انجام پذیرد و گیرندگان آن در بخش خصوصی متعدد باشند، یارانه غیرمستقیم نامیده می شود. یارانه هایی که بابت تثبیت قیمت مصرف کننده و یا تضمین قیمت تولید کننده پرداخت می شود، در شمار یارانه غیر مستقیم قرار دارد و به علت تعدد گیرندگان و سازمانهای مباشر تعیین دقیق میزان یارانه، مشکل و احتمال سوء استفاده در این پرداختها، بیشتر است. بنابراین این یارانه ها، بیشتر در جهت تثبیت اقتصادی و توزیع مجدد درآمدها پرداخت می گردد.
یارانه غیر مستقیم کمکهایی است که براساس ارزش کالای تولید، صادر یا مصرف شده، نیروی کار یا زمین به کار رفته و یا سازماندهی آن، انجام می پذیرد و یا به کالاهای صادراتی ویژه، برای پایین نگاه داشتن قیمت آنها، تعلق می گیرد و به دو دسته، کمکهای بلاعوض کالایی مصرفی مانند: نان، روغن، بنزین و سیمان و کالاهای تولیدی مانند: کود شیمیایی تقسیم می شود. یارانه غیر مستقیم برای تثبیت اقتصادی و توزیع مجدد درآمد به کار می رود و به کالایی خاص که دارای مصرف کنندگان عمده است پرداخت می شود.

2-3-3- جایگاه یارانه در حسابهای ملی

در غالب کشورها، پرداختهای دولت به سه دسته تقسیم می شود که پرداختهای جاری یکی از آنها است. پرداختهای جاری نیز به هزینه های مصرفی، هزینه های سرمایه ای و پرداختهای انتقالی، تفکیک می گردد. پرداختهای انتقالی نیز به 3 قسمت، یعنی کمکهای بلاعوض، جاری، سرمایه ای، قابل دسته بندی است و یارانه ها جزء پرداختهای انتقالی است. کمکهای بلاعوض دولتی عبارتند از کمکهایی که فعالیتهای خصوصی از محل حساب جاری دولت دریافت می کنند و اصولاً نشان دهنده اضافاتی به درآمد تولید کنندگان از محل تولید جاری آنهاست.

2-3-4- تفاوت بین یارانه های مستقیم و غیر مستقیم

به علت شباهت نزدیک مکانیزم مالیات و یارانه، یارانه را نوعی مالیات منفی نیز می توان نامید. از جمله این تشابه، تقسیم بندی یارانه به مستقیم و غیرمستقیم است. مالیات ها را براساس روش دریافت و اینکه بر کالا باشد یا بر درآمد، به غیر مستقیم و مستقیم تقسیم می نمایند؛ همواره مالیات غیر مستقیم یا کالایی، ساده تر و قابل وصول تر می باشد. در یارانه، این موارد بالعکس عمل می نماید، یعنی یارانه را بر اساس پرداخت و اینکه این پرداخت پولی باشد یا کالایی، به مستقیم و غیر مستقیم تفکیک می کنند. یارانه مستقیم، به علت اینکه اولا، پولی است و ثانیاً، سازمان یا شرکت دریافت کننده مشخص است، محاسبات آن ساده تر و سوء استفاده از آن کمتر می باشد. برخلاف آن، یارانه غیرمستقیم، اغلب بر کالا تعلق می گیرد و گیرندگان آن نیز معتقد می باشند. ولی هرگاه منافع عمومی یارانه مستقیم، برای مابه التفاوت عملیاتی و زیربنایی تأسیساتی که دارای جنبه ملی و منافع عمومی است، صرف شود، در این صورت یارانه مستقیم بر غیرمستقیم مزیت دارد.
در اقتصاد ایران، یارانه مستقیم براساس زیانکرد شرکتهای دولتی پرداخت می شود، که اغلب تولید کالاهای مصرفی و خدماتی را به عهده دارند و قسمت عمده این زیانکردها به علت عدم نظام قیمت گذاری صحیح و پایین بودن کارایی مدیریت در این شرکتها است و به هیچوجه این یارانه ها نسبت به یارانه کالاهای اساسی که یارانه ی غیرمستقیم بوده و اثراتی مهم در توزیع درآمد و ثبات اقتصادی دارند، ترجیح ندارد. گاهی تصور می شود که یارانه های غیرمستقیم با یارانه پنهان؛ مترادفند، که این برداشت درستی نیست.

2-4- طبقه بندی براساس انعکاس یا عدم انعکاس هزینه های آن در بودجه

2-4-1- یارانه پنهان

گاهی، کالا یا خدمتی، از سوی دولت مورد حمایت قرار می گیرد، اما هزینه های این حمایت در حسابهای پرداخت یارانه منعکس نمی شود و می توان آن را یارانه پنهان نامید. تفاوت آن با یارانه غیر مستقیم در این است که یارانه غیر مستقیم قابل محاسبه است در حسابهای مالی ظاهر می شود اما روش محاسبه آن دشوار است؛ در صورتی که یارانه پنهان عملاً به عنوان یارانه یا زیانکرد عملیاتی به حساب نمی آید، بلکه نوعی امتیاز است که دولت برای بخشها به وجود می آورد، این نوع یارانه، در اقتصاد ایران بخصوص از زمانی که تفاوت زیادی بین نرخ ارز رسمی با قیمت واقعی آن ایجاد شد، ابعاد گسترده ای یافت.

2-4-2- یارانه آشکار

کلیه یارانه هایی که جزء هزینه های دولت به حساب می آید و کمکهای بلاعوض نامیده می شوند، یارانه آشکار می باشند. بنابراین کلیه یارانه های مستقیم و غیرمستقیم نیز، یارانه آشکار می باشند.

2-5- طبقه بندی براساس نحوه توزیع یارانه ها

2-5-1- باز

مانند حامل های انرژی و شیر

2-5-2- سرانه

مانند کالابرگ

2-5-3- هدفمند

مانند یارانه اعتبارات

2-6- طبقه بندی براساس هدف پرداخت یارانه و نحوه و روش پرداخت

به طور کلی انواع یارانه را بر اساس هدف پرداخت یارانه و نحوه و روش پرداخت آن نیز دسته‌بندی می‌کنند. بر اساس یک دسته‌بندی که در سال 1975 در یک مدل هفت گانه ارائه شده است، یارانه به هفت گروه تقسیم شده است:

2-6-1- یارانه ی نقدی (Cash Subsidies) یا کمک‌ها نقدی (Cash Grants)

عبارت است پرداخت‌های مستقیم به تولید کنندگان یا مصرف‌کنندگان.

2-6-2- یارانه ی اعتبارات (Credit Subsidies)

مثلا تصمیم‌های دولتی، یارانه نرخ بهره به مؤسسات یا وام‌های با نرخ بهره پایین. نظیر وام‌هایی که مثلاً به مراکز محروم با بهره‌های کمتر داده می شود یا وام‌هایی را به بخش کشاورزی یا بخش‌های دیگر با نرخ‌های پایین‌تری از نرخ رایج بازار پرداخت می شود.

2-6-3- یارانه ی مالیاتی (Tax Subsidies)

با هدف کاهش بدهی‌های مالیاتی یا تشویق صنعت یا فعالیت‌های اقتصادی در مناطق خاص، که با کاهش مالیاتی آنها، سود بیشتری برای تولید کنندگان یا ارائه‌کنندگان خدمات فراهم شود.

2-6-4- یارانه ی برابری (Equity Subsidies)

برای کمک‌های دولت به برقراری برابری است.

2-6-5- یارانه ی جنسی (In-Kind Subsides)

تأمین کالا و خدمات توسط دولت در قیمتی کمتر از قیمت بازار است.

2-6-6- یارانه خرید تضمینی کالا (Procurement Subsides)

خرید کالا و خدمات توسط دولت در قیمت بالاتر از قیمت بازار یا قیمت تضمینی که جزء اقلامی‌است که در مورد گندم و بعضی اقلام مختلف که حدود 28 قلم است، عمل می‌شود.

2-6-7- یارانه ی تنظیمی (Regulatory Subsidies)

پرداخت‌های ضمنی از طریق اقدامات تنظیمی‌ دولت که قیمت‌های بازار را تحت تأثیر قرار می‌دهد.

بر اساس این دسته بندی ها ممکن است یارانه برای یک کالا در بیش از چند طبقه قرار گیرد. به عنوان نمونه یارانه پرداختی به گندم را، از آن جهت که دولت در جهت ثبات اقتصادی با قیمت تضمینی، آنرا از کشاورز خریداری می کند می توان یارانه ای اقتصادی دانست، قسمتی از این یارانه که به نهادهای تولید آن پرداخت می شود یارانه ای تولیدی و میزان یارانه ای را که جهت پایین نگاه داشتن قیمت نان مصرفی پرداخت می شود یارانه مصرفی دانست. علاوه بر این از دیدگاه حساب های ملی این پرداخت جزء یارانه های غیر مستقیم بوده است و همچنین در طبقه بندی دیگر یارانه آشکار می باشد.

مراجع